CHÍNH TRỊ CHỦ NHẬT: TẠI SAO JPM LẠI THÀNH CÔNG? - JAMIE DIMON
Nếu bạn bỏ lỡ những bài viết hay nhất gần đây:
“If you torture the data long enough, it will confess to anything.”
— Ronald Coase, Nobel Prize in Economics, 1991
Nếu Fed là nhạc trưởng điều khiển bản giao hưởng của nền kinh tế Mỹ, thì BLS chính là người giữ nhịp trống — không tạo ra giai điệu, nhưng mỗi cú đánh của nó quyết định cả dàn nhạc vào nhịp hay lạc phách. Mỗi con số BLS công bố, từ Nonfarm Payrolls (NFP) đến CPI, giống như tiếng phách định hình cao trào và nhịp lắng của thị trường: khi nào Fed nâng baton, khi nào hạ xuống, và bao giờ bản nhạc kết thúc.
Nhưng từ 2023 đến 2025, tiếng trống này bắt đầu… lệch nhịp. Những báo cáo việc làm vào sáng thứ Sáu đầu tháng — vốn được coi như “hồi chiêng” mở đầu cho mọi dự báo lãi suất — hóa ra chỉ là bản diễn tập. Vài tuần hoặc vài tháng sau, những “nốt” ấy bị viết lại: có tháng, hàng trăm nghìn việc làm bốc hơi so với ước tính ban đầu, đủ để đảo ngược kỳ vọng Fed và làm rung chuyển trái phiếu, cổ phiếu lẫn USD.
Sự bất ổn này càng trở nên nhạy cảm trong nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump — một tổng thống từng công khai chỉ trích Fed, sẵn sàng tận dụng mọi số liệu thuận lợi để thúc đẩy lập luận chính trị và đòn bẩy thương mại. Khi “tiếng trống” BLS lệch nhịp, câu hỏi không chỉ là sai số thống kê, mà còn là liệu sân khấu kinh tế có bị “chỉnh micro” để phục vụ một kịch bản chính trị nào đó hay không.
Thị trường bỗng nhận ra mình đang nhảy theo một bản nhạc mà nhịp trống thay đổi bất cứ lúc nào. Những cú “sửa số” liên tiếp không chỉ gây nhiễu tín hiệu kinh tế, mà còn khơi dậy một câu hỏi khó chịu: liệu chiếc đồng hồ đo nhịp kinh tế này đang chạy sai bao nhiêu độ — và nếu sai, ai sẽ là người trả giá?
Trong bài viết này, Viet Hustler sẽ cùng bạn bước vào hậu trường của “phòng máy BLS”:
Cơ chế vận hành của NFP và CPI, và vì sao chúng được coi là “mạch máu” của chính sách tiền tệ.
Mô hình birth–death — bộ tạo nhịp nhân tạo đầy tranh cãi, có thể bơm thêm hàng trăm nghìn việc làm “ảo” mỗi tháng.
Những cú revision chấn động giai đoạn 2023–2025 — và tác động tức thì tới Fed, lợi suất và USD.
Hậu COVID: phản hồi khảo sát rơi tự do, nguồn lực BLS teo tóp, và nguy cơ dữ liệu bị chính trị hóa.
Bởi BLS không chỉ là cơ quan thống kê. Nó là nhạc công giữ nhịp cho bản hòa âm vĩ mô của nước Mỹ — nơi một nhịp lỡ, chỉ cần một phách chệch, cũng đủ khiến cả bản nhạc chao đảo.
