Không lâu trước đó, Viet Hustler đã từng cảnh báo về nguy cơ twin crisis liên đới giữa rủi ro nợ công và rủi ro ngành tài chính ngân hàng: Khi lợi tức trái phiếu tăng cao, giá trị balance sheet của các ngân hàng giảm, thúc đẩy bank run từ phía depositors (xem bài viết cũ tại đây và phân tích sâu bên dưới). Sự kiện Silicon Valley Bank (SVB), từ một trong những ngân hàng được vinh danh là “tốt nhất” của Mỹ đi đến bờ vực phá sản trong vòng 48 giờ, đã khẳng định rủi ro “twin crisis” tiềm ẩn này.
Liệu banking crisis có tránh được hay không đều phụ thuộc phần lớn vào hướng giải quyết của FDIC đối với SVB, cách trấn an khủng hoảng của các ngân hàng và nhà chức trách.
Bài viết kinh tế vĩ mô của tuần này của Viet Hustler sẽ tập trung phân tích rủi ro tiềm ẩn đối với hệ thống tài chính và “twin crisis” đối với nền kinh tế từ sự kiện của SVB trong tuần qua.
Tóm tắt sự sụp đổ của SVB
Sự sụp đổ chóng vánh trong vòng 48h
SVB là một trong những ngân hàng hưởng lợi nhiều nhất trong giai đoạn 2020-2021 khi Fed duy trì mức lãi suất cơ bản thấp để hỗ trợ doanh nghiệp:
Khách hàng của ngân hàng này phần nhiều là các công ty công nghệ, ít chịu ảnh hưởng bởi đại dịch và hưởng lợi từ việc vay vốn dễ dàng …
Do vậy, trong giai đoạn 2019-2022, lượng tiền gửi (deposit) vào SVB tăng vượt trội so với các ngân hàng khác.
Với lượng tiền gửi dồi dào, SVB đã đầu tư một lượng lớn vào fixed income, đặc biệt là trái phiếu kho bạc Mỹ:
Khi đó, SVB tự hào là họ có “high-quality, liquid balance sheet” với 62% lượng tài sản cất trữ bằng tiền mặt và fixed incomes.
Trong đó 92% fixed income portfolio là trái phiếu kho bạc và MBS/CMOs.
Tuy nhiên, trong suốt năm 2022, do ảnh hưởng của chính sách lãi suất và tiền tệ hawkish của Fed, lợi tức trái phiếu kho bạc Mỹ liên tục tăng.
Đỉnh điểm là lợi tức trái phiếu Mỹ đã tăng lên mức cao nhất trong vòng 16 năm vào tuần trước.
Lãi suất tăng và lợi tức trái phiếu kho bạc hiện tại tăng khiến lãi suất tiền gửi mà SVB phải trả cho depositors tăng, tuy nhiên thu nhập từ coupon payment của fixed incomes cũ mà SVB mua trong quá khứ vẫn duy trì ở mức thấp.
Do đó, SVB đã đối mặt với mức sụt giảm của thu nhập ròng cận biên (net income margin) trầm trọng: giảm -17% so với dự đoán thu nhập trước đó.
Trong khi đó, lợi tức trái phiếu kho bạc tăng cũng khiến giá trị thực của lượng trái phiếu cũ mà SVB đang nắm giữ trên balance sheet sụt giảm.
Ngân hàng này đã đối mặt với cảnh báo từ Moody’s về khả năng hạ mức điểm đánh giá rủi ro tín nhiệm (credit rating) do những khoản lỗ chưa được ghi nhận trên balance sheet.
Thứ 4 ngày 03/08, để bù đắp khoản lỗ trên balance sheet, SVB tuyên bố
Bán ra danh mục đầu tư fixed income trị giá +21 tỷ USD của họ, và ghi nhận khoản lỗ -1.8 tỷ USD
Huy động thêm +1.25 tỷ USD từ việc phát hành cổ phiếu thường và +500 triệu USD cổ phiếu ưu đãi.
Khoản lỗ -1.8tỷ USD được công bố tuy không quá trầm trọng, nhưng lại thúc đẩy cơn bão bank run sau đó:
Trong vòng hơn 24 tiếng, lượng tiền gửi được rút ra hàng loạt lên tới - 42 tỷ USD, đặc biệt bởi một nhóm khách hàng lớn của SVB là các Venture Capitals.
SVB nhanh chóng mất thanh khoản, cổ phiếu của SVB giảm hơn -60% giá trị trong vòng 24 giờ.
Cơ quan quản lý đã đóng cửa SVB vào trưa ngày thứ 6 (03/10) và tịch thu tài sản của ngân hàng này. FDIC tiếp nhận điều tra (và có thể là thủ tục phá sản nếu ngân hàng này không được cứu trợ).
Người gửi tiền hoang mang liệu có lấy lại được tiền hay không: FDIC thông báo các phòng giao dịch của SVB sẽ mở cửa trở lại vào thứ 2 tới nhưng không đảm bảo khả năng depositors có thể rút hết được tiền.
FYI: Giới hạn bảo hiểm của FDIC đối với người gửi tiền chỉ ở mức 250.000 USD/tài khoản. Tuy nhiên các khách hàng của SVB phần lớn đều có tài khoản lớn hơn hạn mức bảo hiểm này.
Nguyên nhân đằng sau sự sụp đổ của SVB
Nguyên nhân khách quan: chính sách lãi suất của Fed đã đẩy lợi tức trái phiếu lên cao mức kỷ lục.
Điều này ảnh hưởng lớn đến giá trị thực của các trái phiếu mà SVB đang nắm giữ và lợi nhuận ròng cận biên, tạo lên lỗ hổng trong bảng cân đối kế toán của ngân hàng này.
Nguyên nhân chủ quan: từ mô hình quản lý rủi ro tài chính yếu kém.
Về phía SVB: Ngân hàng này nắm giữ lượng tài sản lớn là fixed incomes (đặc biệt là trái phiếu kho bạc và MBS), vốn nhạy cảm với tình hình lạm phát và lãi suất, nhưng lại không hề hedge rủi ro lãi suất và lạm phát.
Thời gian đáo hạn của danh mục đầu tư fixed incomes thực tế và danh mục đầu tư được điều chỉnh sau hedging của SVB là như nhau vào cuối năm 2022.
=> ngân hàng này hầu như không hedge rủi ro lạm phát.
SVB nắm giữ khoảng 120 tỷ USD tài sản đầu tư nhưng lại không phòng ngừa rủi ro lãi suất:
Các danh mục derivatives hedge rủi ro lãi suất khác đều trống không ngoại trừ SWAP (chỉ ở mức ~5.27 tỷ USD)
Ngoài ra, SVB có thể “lách luật” với một mô hình kinh doanh cực kỳ rủi ro nhờ vào quy mô đầu tư nhỏ của ngân hàng này.
Thực tế, các ngân hàng có tài sản đầu tư dưới 250 tỷ USD sẽ không phải chịu sự giám sát chặt chẽ hơn từ phía cơ quan quản lý như các ngân hàng lớn.
Đây là lỗ hổng lớn trong quản lý hệ thống ngân hàng, góp phần tạo lên vụ sụp đổ ngân hàng lớn thứ hai trong lịch sử tài chính Mỹ này.
Ảnh hưởng của sự kiện SVB đến nền kinh tế
Ảnh hưởng lên hệ sinh thái start-up công nghệ tại Silicon Valley
Các công ty công nghệ bị ảnh hưởng nặng nề nhất cho đến hiện tại:
Hiện tại các công ty đang gặp vấn đề chi trả lương cho nhân viên và chi phí vận hành do tài khoản của họ gần như trong trạng thái “đóng băng”.
Các công ty start-up cũng có khả năng chỉ được hoàn trả 250,000 USD (mức bảo hiểm từ FDIC) và không lấy lại được phần lớn số tiền deposit khổng lồ còn lại.
Điều này có thể dẫn đến khả năng bùng nợ và phá sản của các công ty này.
Đối với các công ty có thể cầm cự được, thì việc cắt giảm nhân viên để tiết kiệm chi phí sẽ càng được đẩy mạnh để bù cho khoản tiền mất đi.
Điều này sẽ làm trầm trọng hơn làn sóng sa thải vốn đang diễn ra trước đó của khối startup công nghệ.
Do đó, hiện tại, Silicon Valley đang hy vọng SVB sẽ được cứu trợ bởi chính phủ.
Sự sụp đổ của SVB liệu có dẫn đến rủi ro hệ thống tài chính (systemic risk)?
Có rất nhiều ý kiến trái chiều xoay quanh việc liệu sự sụp đổ của SVB có gây ra khủng hoảng tài chính như trường hợp của Lehman Brothers vào năm 2008 hay không?
Dưới đây, Việt Hutsler sẽ phân tích về rủi ro liên đới (contagion) có thể xảy ra trong hệ thống tài chính từ sự kiện SVB này:
Ảnh hưởng đến hệ thống tài chính là điều chắc chắn
Bắt đầu từ các quỹ Venture Capitals (quỹ đầu tư vào các start-up):
SVB là ngân hàng của gần 50% số lượng startup được đỡ đầu bởi các Venture Capitals (VCs) tại Mỹ.
Trong đó, 40% startup công nghệ và dịch vụ chăm sóc sức khỏe (được đỡ đầu bởi VCs) là khách hàng của SVB.
Nếu các startup công nghệ phá sản hoặc đơn thuần là gặp vấn đề về vốn, các Venture Capitals là các công ty tài chính bị ảnh hưởng đầu tiên.
Ảnh hưởng đến Crypto:
Circle đã xác nhận giá trị 40 tỷ USDC (tương đương 33 tỷ USD) được dự trữ tại SVB. Tỷ giá sàn của đồng USDC đã nhanh chóng rớt xuống còn 0.77.
Coinbase thông báo tạm dừng rút tiền vào cuối tuần trong khi các ngân hàng vẫn đóng cửa.
Ảnh hưởng đến hệ thống ngân hàng và nguy cơ bankrun trên diện rộng:
Không ngạc nhiên khi làn sóng bank selloff diễn ra ngay thứ 6 (03/10) khi hàng loạt cổ phiếu các ngân hàng sụt giảm giá trị:
Bởi lẽ, sau khủng hoảng tài chính năm 2008, cho dù hệ thống ngân hàng được quản lý sát sao nhưng phần lớn sự quản lý được tập trung vào các ngân hàng lớn có ảnh hưởng lên hệ thống trên quốc gia hay toàn cầu SIBs, G-SIBs (Systemic Important Banks and Global Systemic Important Banks)...
Khả năng các ngân hàng nhỏ hơn SVB “lách luật” như SVB là rất lớn.
Ngoài ra, phần lớn các ngân hàng đều giữ trái phiếu kho bạc như tài sản ngừa rủi ro.
Do đó, các ngân hàng đều đối mặt với khả năng giảm giá trị trên balance sheet dù ít hay nhiều.
Facts:
1/3 lượng tiền gửi tại Mỹ đang nằm trong các ngân hàng quy mô “nhỏ”.
Các ngân hàng nhỏ có thể nắm giữ nhiều trái phiếu hơn các ngân hàng lớn:
Tổng số tài sản của các ngân hàng nhỏ là 6.8 nghìn tỷ USD nhưng chỉ đầu tư 680 tỷ vào cổ phiếu (thấp hơn so với tỷ lệ đầu tư vào cổ phiếu của các ngân hàng lớn).
Và hầu hết, các nhà đầu tư và depositors đều có thể phân tích như phía trên.
=> Với tâm lý lo sợ này, nguy cơ bankrun trên diện rộng đối với các ngân hàng khác là có thể xảy ra.
Nếu tất cả các ngân hàng nhỏ đều có thể phá sản trong vòng 48 giờ như SVBs, khả năng banking crisis là rất lớn.
Tuy nhiên, không phải ngân hàng nào cũng nắm giữ lượng tài sản đầu tư nói riêng và fixed income nói chung nhiều như SVB.
Liệu banking crisis có thể xảy ra hay không hoàn toàn dựa vào mức “gợn sóng” của sự kiện lần này, cũng như cách các cơ quan quản lý và các ngân hàng xử lý khủng hoảng và “trấn an” dư luận có kịp thời hay không.
Ví dụ: Algebris đã ngay lập tức trấn an nhà đầu tư bằng cách chỉ ra danh mục tài sản và đầu tư của mình khác so với SVB….
Twin Crises: mối liên hệ giữa “khủng hoảng ngân hàng” và “khủng hoảng nợ công”.
Sự việc của SVB là hồi chuông cảnh báo đối với chính sách nâng lãi suất ồ ạt trong thời gian ngắn của Fed.
Fed cần thận trọng hơn về ảnh hưởng của lãi suất lên thị trường trái phiếu và hệ thống ngân hàng:
Dựa trên dữ liệu trong quá khứ, có mối tương quan lớn giữa khủng hoảng nợ công (bắt đầu từ việc lợi tức trái phiếu tăng) và khủng hoảng hệ thống ngân hàng (hình bên dưới).
Nguyên nhân:
Các ngân hàng và các tổ chức tín dụng giữ một lượng lớn trái phiếu chính phủ như một dạng tài sản an toàn, và tài sản thế chấp trên thị trường interbank và repos.
Khi lợi tức trái phiếu tăng, giá trị thực của trái phiếu cũ mà ngân hàng nắm giữ giảm, khiến balance sheet của họ giảm.
Hiện tại, trên balance sheet, các ngân hàng đang nắm giữ khoảng ~ - 700 tỷ USD khoản lỗ chưa được ghi nhận do rủi ro lạm phát và lãi suất.
Nguy cơ sẽ càng nhân rộng bởi tâm lý lo sợ của depositor dẫn đến bank-run và làm thanh khoản của hệ thống ngân hàng sụt giảm.
Twin crisis có thế dẫn đến “triple” crisis khi các ngân hàng ngừng cho doanh nghiệp vay vốn hoặc tăng chi phí vay vốn, khiến môi trường đầu tư khó khăn và dẫn đến sự thu hẹp của nền kinh tế và khủng hoảng kinh tế (economic crisis) ở hầu hết các ngành.
Do vậy, sự kiện sụp đổ ngân hàng lớn thứ 2 trong lịch sử tài chính Mỹ có thể là lời cảnh báo đến với Fed về những gì Fed phải đánh đổi khi lựa chọn tiến trình nâng lãi suất nhanh trong thời gian vừa qua.
Thị trường dự đoán Fed sẽ pivot sớm hơn và nhanh hơn sau sự kiện SVB tuần qua:
KẾT LUẬN
Sự sụp đổ của ngân hàng SVB đã đánh dấu thất bại lớn thứ 2 của ngành tài chính trong lịch sử kinh tế Mỹ. Việc SVB nằm trên bờ vực phá sản đến từ cả nguyên nhân chủ quan lẫn khách quan đối với ngân hàng này:
Nguyên nhân khách quan là do chính sách lãi suất của Fed đẩy lợi tức trái phiếu kho bạc (loại tài sản chính mà ngân hàng này đang nắm giữ) lên cao. Điều này khiến giá trị trái phiếu mà SVB đang nắm giữ sụt giảm. Khủng hoảng càng nhân rộng bởi tâm lý lo ngại của depositors dẫn đến bankrun trên diện rộng, được thúc đẩy bởi các Venture Capitals.
Nguyên nhân chủ quan đến từ việc quản trị rủi ro yếu kém của SVB, khi ngân hàng này nắm giữ quá nhiều tài sản là fixed incomes nhưng không quan tâm đến vấn đề hedge rủi ro lạm phát và lãi suất.
Sự việc của SVB lần này là hồi chuông cảnh báo rủi ro twin crisis đối với Fed, Fed cần thận trọng hơn những ảnh hưởng của chính sách lãi suất của mình lên thị trường trái phiếu và tài chính.
Tuy nhiên, sự kiện SVB liệu có tạo lên một banking crisis như Lehman Brothers năm 2008? Điều này còn tùy thuộc vào hướng xử lý của FDIC và quyết định có cứu trợ hay không của chính phủ Mỹ, cũng như cách xử lý khủng hoảng của các ngân hàng trong hệ thống tài chính toàn cầu.
Bình luận (0)
Chưa có bình luận nào
Hãy là người đầu tiên bình luận
Đăng nhập để bình luận