Nếu bạn bỏ lỡ những bài viết hay nhất gần đây:
TRUNG QUỐC RÚT LUI, KÊU GỌI ĐÀM PHÁN - LÀM SAO ĐỂ NHẬN DIỆN VÀ QUẢN LÍ RỦI RO?
“Gold is money. Everything else is credit.”
— J.P. Morgan, điều trần trước Ủy ban Pujo, 1912
Có những thời khắc mà giá cả nói thật hơn mọi bài diễn văn. Vàng vượt mức $4,000/oz tuần vừa rồi là một khoảnh khắc như vậy: không phải tiếng reo hò của phe vàng, mà là tiếng vang rỗng của niềm tin thể chế đang bị bào mòn. Ở bên kia, Nasdaq vẫn rực rỡ khi tính bằng USD, nhưng lạ thay lại đuối sức khi quy đổi sang vàng. Thị trường gửi một thông điệp ngắn mà sâu: chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên vừa lạc quan đến mức mua GPU cho tương lai, vừa bất an đến mức ôm kim loại không mang coupon.
Phần đông muốn gọi đây là “nghịch lý”. Bản thân mình thì gọi đó là cân bằng mới của kỉ nguyên bất định. Chính sách tài khóa phình to, tranh luận về độc lập của Fed không còn là chuyện hậu trường, và thương chiến Mỹ–Trung chuyển từ “định hướng thuế” sang “hạ tầng quyền lực” (chuỗi cung ứng, công nghệ, logistics, rare earths). Ở tầng sâu, đường cong lợi suất và term premium bảo rằng chi phí vốn dài hạn đã bước sang chế độ hậu Covid; còn ở tầng bề mặt, dollar yếu có chủ đích biến USD từ “hòn đá tảng” thành biến số chính trị. Trong một ma trận như vậy, nhà đầu tư thông minh không chọn hoặc–hoặc; họ chọn vừa–vừa: vừa đặt cược vào tiến bộ (progress), vừa phòng hộ cho bất trắc (paranoia).
Hệ quả là cognitive dissonance investing trở thành chuẩn mực vận hành: tech tạo năng suất kỳ vọng, nhưng cũng xé toạc trật tự cũ; vàng hấp thụ chính sự hỗn loạn ấy như một bảo hiểm thể chế–tiền tệ. Đây không phải trò chơi tâm lý ngắn hạn, mà là chu kỳ tái định giá dài hạn khi thế giới dịch chuyển từ trật tự đơn trục (USD) sang song trục (USD + Vàng). Bằng chứng không chỉ nằm ở bảng điện, mà nằm trong kho dự trữ: các NHTW mua vàng dài nhất nhiều thập niên, còn Bắc Kinh dựng “London phương Đông” – mở vault ngoại biên, chuẩn hóa thanh khoản vàng trên SGE, mời gọi BRICS gửi vàng như một hạ tầng niềm tin thay thế.
Nói cách khác, câu chuyện không chỉ là ai mua vàng, mà là ai được tin giữ vàng. Đó là đường biên mới của cạnh tranh tài chính Mỹ–Trung. London và New York có di sản thanh khoản; Thượng Hải có động lực địa–kinh tế. Khi tỷ trọng vàng trong dự trữ áp sát (thậm chí vượt ở một số thước đo) U.S. Treasuries, chúng ta không còn bàn chuyện “hàng rào lạm phát” nữa; chúng ta đang thấy một kiến trúc dự trữ đang dịch trục.
Và nếu bạn vẫn hỏi: “Vì sao Nasdaq vẫn bay?” – câu trả lời ngắn là định giá hai tương lai. Một tương lai tăng trưởng do công nghệ dẫn dắt, khi AI kéo dài duration dòng tiền và cải thiện biên lợi nhuận. Một tương lai rủi ro thể chế–địa chính trị cao, khi thuế quan, nợ công, và độc lập NHTW trở thành biến số bất định. Cả hai được thị trường cùng lúc đưa vào giá. Đó là lý do chúng ta thấy Nasdaq lập đỉnh theo USD trong khi vàng lập đỉnh theo chính nó, và Nasdaq hụt hơi khi đo bằng vàng.
Tuần này, mình không tranh luận khẩu vị. Mình và Viethustler chọn sáu biểu đồ xương sống để bạn nhìn xuyên qua tiếng ồn, dựng lại bức tranh bằng số liệu thay vì cảm xúc:
Giá vàng & Nợ công Mỹ (1970–2023) – nền nhiệt tài khóa nâng sàn định giá vàng.
Stocks vs. Gold (1995–2025) – chiếc nhiệt kế tâm thế xã hội: lạc quan vs. phòng thủ.
Debasement Trade: Thanh khoản NHTW vs. Giá vàng (2004–2025) – real yields là mồi lửa, thanh khoản là ô-xy.
Chu kỳ NHTW mua vàng dài nhất (post-GFC → 2025) – lực cầu thể chế thay đổi cấu trúc dự trữ.
Gold & Nasdaq-100 cùng bay (2025 YTD) – đô la yếu có chủ đích, AI kéo duration, hedge bất ổn.
$4,000/oz giữa tâm bão thương chiến đợt 2 – chất xúc tác chính trị–thương mại chuyển pha.
Thị trường 2025 không vô lý. Nó đang dạy ta một bài cũ mà khó: ôm GPU cho ngày mai, giữ vàng cho ngày giông bão. Phần còn lại của bài viết sẽ lần lượt đi qua từng biểu đồ, giải nén cơ chế truyền dẫn, và chốt lại một playbook đơn giản: sống chung với song trục.
