“Tam tai” đe dọa vị thế đứng đầu của nền kinh tế Mỹ

Video: Cơ hội trên thị trường vật liệu thô, sự thay đổi về cấu trúc thị trường và cách sở hữu tài khoản Funded Account 250k của Apex với giảm giá 99%

Tuần qua, dù thị trường vui mừng rằng lạm phát tại Mỹ giảm nhẹ – thì khi nhìn tới toàn cảnh quá trình lạm phát trong suốt hơn 2 năm qua, Viet Hustler vẫn cho rằng lạm phát còn chưa được kiểm soát. 

Trong khi đó, số liệu lao động của tuần trước đã chỉ ra thị trường lao động đang có xu hướng nới lỏng và có thể yếu đi nếu thị trường tiêu dùng cũng yếu đi. 

Và mới đây nhất, căng thẳng địa chính trị Mỹ - Trung đang dần leo thang với lời đe dọa tăng thuế suất nhập khẩu từ Trung Quốc của 2 ứng cử viên tổng thống Hoa Kỳ – càng đặt nhiều áp lực hơn đối với tình hình lạm phát tại Mỹ.

Trước bối cảnh kinh tế - địa chính trị như vậy, bài viết chuyên mục Kinh tế vĩ mô tuần này của Viet Hustler sẽ đưa ra cái nhìn tổng quát nhất về 3 mối đe dọa phía trên đối với nền kinh tế Mỹ.

Disclaimer: Một vài quan điểm dưới đây đến từ góc nhìn cá nhân của nhóm tác giả dựa trên các dữ liệu kinh tế - nhưng hoàn toàn không phải là lời khuyên đầu tư!

1 - Lạm phát chưa được kiểm soát - trong khi lãi suất cao gây tổn hại nền kinh tế

Tuần qua, nhà đầu tư đều vui mừng khi lạm phát (tăng trưởng CPI tổng hợp) giảm xuống còn +3.4% y/y như dự báo:

• Việc phân tích chi tiết báo cáo CPI đã được Viet Hustler tường thuật trong bài viết thị trường giữa tuần. 

  • Đọc thêm: Tóm tắt báo cáo CPI trong tuần từ Viet Hustler

Dưới đây chỉ là một vài nhận định thêm về tình hình lạm phát hiện nay và vấn đề chính sách lãi suất của Fed:

Lạm phát còn dai dẳng

Nếu nhìn vào con số lạm phát 3.4% và lạm phát cốt lõi 3.6% kể trên – thì lạm phát tại Mỹ vẫn còn quá cao:

• Một phép so sánh đơn giản:

  • Khối Eurozone giai đoạn đầu có lạm phát cao hơn Mỹ với ảnh hưởng nặng nề từ cú shock nguồn cung nhưng hiện tại, lạm phát tại Eurozone chỉ còn 2.4% (lạm phát cốt lõi 2.7%).

    

  • Bởi vấn đề lớn nhất với lạm phát tại Mỹ hiện tại là thị trường lao động vẫn thúc đẩy tăng trưởng chi tiêu (không như tại Châu Âu nơi có tăng trưởng lương khá chậm) – điều này sẽ được phân tích rõ hơn bên dưới.

Tỷ lệ lạm phát của Mỹ hiện đã ở mức trên +3% y/y trong 37 tháng liên tiếp – đây hiện là thời kỳ lạm phát kéo dài nhất kể từ cuối thập niên 1980s - đầu 1990s.

Ảnh hưởng của lạm phát lâu dài là gì? 

• Sức mạnh tiêu dùng (purchasing power parity) của đồng USD sụt giảm - gánh nặng chi phí đối với tầng lớp người dân thu nhập thấp.

• Fed buộc phải kéo dài thời gian thắt chặt định lượng (QT) và giữ lãi suất cao!

Ảnh hưởng của môi trường lãi suất cao lên nền kinh tế:

Việc Fed kéo dài thời gian QT và lãi suất cao sẽ sẽ gây nguy hại đến đời sống người dân và nền kinh tế:

• Về phương diện tiêu dùng: nhóm người dân với thu nhập thấp sẽ hứng chịu cả 2 sức ép – giá thành cao và vay nợ tiêu dùng cao

  • Những khoản nợ quá hạn tiêu dùng là những khoản nợ từ những người có thu nhập thấp cần vay nợ tiêu dùng nhất (tỷ lệ sử dụng nợ 90-100%)

    

  • Và lần đầu tiên trong lịch sử, các khoản trả lãi suất cho nợ phi mortage của người dân Mỹ ngang bằng khoản chi lớn cho lãi vay mortgage:

    

• Môi trường kinh tế nói chung: đang dần yếu đi trong môi trường lãi suất cao

  • Sản xuất công nghiệp của Mỹ trong tháng 4 chỉ tăng +0.01% m/m (chỉ bằng 1/10 dự báo):

    

    • Trong khi sản xuất công nghiệp được điều chỉnh giảm trong 11 / 13 tháng gần nhất.

    

  • Cũng trong tháng 4: doanh số bán lẻ không tăng trưởng (0% m/m - thấp hơn nhiều so với dự báo +0.4% m/m) trong khi vẫn còn lạm phát!

    (CPI tổng hợp vẫn tăng +0.3% m/m)

    

  • Phân tích của MIT (SLOAN Management school) đã chỉ ra: tình trạng thắt chặt tín dụng có thể tiếp tục diễn ra căng thẳng và lâu dài hơn:

    

• Về phương diện ảnh hưởng kinh tế của Mỹ lên toàn cầu: việc Fed giữ lãi suất cao so với các ngân hàng Trung Ương khác, dù khiến giá USD cao, nhưng càng đẩy nhanh quá trình de-dollarization.

  • Việc dùng vàng làm tài sản trú ẩn an toàn thay thế cho các tài sản bằng USD luôn tăng lên trong suốt 24 tháng kể từ thời điểm Fed tăng lãi suất.

    • Bởi môi trường lãi suất cao khiến khả năng phá sản của các doanh nghiệp hay chính Kho Bạc Mỹ tăng cao (vì họ vay nợ bằng đồng USD).

    • Ví dụ:  Giá vàng tăng ~+50% trong giai đoạn 2018 - 2020 và ~+55% trong giai đoạn 2006-2008.

    

  • Và dù giá trị USD có cao, thì sức mua hiện tại của đồng USD (purchasing power parity) vẫn đang bị bào mòn do lạm phát:

    

  • Ngoài ra – có một phân tích khá thú vị về CPI tháng 4/2024: 2 thành phần tăng trưởng lớn nhất của CPI là bảo hiểm xe và chi phí nhà ở

    • Đây là 2 thành phần tăng cao do chính sách lãi suất cao của Fed.

    

  Có lẽ đã đến lúc Fed cần lên kế hoạch sớm giảm lãi suất… 

2- Thị trường lao động: bề nổi mạnh mẽ che giấu tảng băng chìm

Thị trường lao động tại Mỹ có dấu hiệu nới lỏng đã được Viet Hustler bàn luận trong bài viết Kinh tế vĩ mô tuần trước:

• Bài viết liên quan: Thị trường lao động và tiêu dùng đẩy lùi giấc mơ soft-landing của Fed

Vấn đề của thị trường lao động Mỹ là đang có khá nhiều việc làm (hơn số người thất nghiệp): 

• Việc này khiến tăng trưởng lương (+3.9% y/y) đang cao hơn tăng trưởng giá – kéo dài tăng trưởng chi tiêu khiến lạm phát không xuống được dưới 3%

  

Còn chưa kể tình hình tăng trưởng việc làm hiện tại không quá bền vững:

• 51% số người Mỹ tham gia khảo sát của GALLUP cho rằng đây là thời điểm xấu để tìm được một công việc tốt - đây là tỷ lệ cao nhất kể từ tháng 04/2021.

  

• Thực tế, dù dữ liệu chính thống đều thống kê rằng nước Mỹ luôn có thêm trên 100,000+ lao động mỗi tháng trong suốt 40 tháng qua – thì phần lớn các công việc mới mở này đều là công việc part-time. 

  • Số việc part-time tăng +978,000 — trong khi số việc full-time giảm -1.136 triệu việc làm trong quý I/2024:

    

3- Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung và kế hoạch de-dollarization của chính quyền Tập Cận Bình

• Trung Quốc đã bán ra tổng cộng USD 53.3 tỷ trái phiếu Kho bạc Mỹ trong quý I/2024. 

  • Trong đó USD 22 tỷ đã được xử lý bán tại nước Bỉ (nơi có nhiều đại lý giám sát các tài sản của Trung Quốc ở nước ngoài).

    

Lưu ý, việc Trung Quốc bán đi lượng lớn Trái phiếu Mỹ được thực hiện trong bối cảnh Fed đang làm chậm QT để chuẩn bị cho việc cắt giảm lãi suất. 

• Đây không chỉ là bảo vệ đồng Yuan (vì rõ ràng đồng Yuan có nhiều giai đoạn yếu hơn trước đó - ví dụ tháng 9/2023) mà rõ ràng là chủ ý trong chiến dịch de-dollarization.

• Để thay thế dần dự trữ USD và các trái phiếu đồng USD, Trung Quốc cũng tăng trữ lượng vàng – khởi nguồn cho cơn sốt vàng tại Châu Á từ cuối năm ngoái — đẩy giá vàng toàn cầu lên càng cao trong năm nay:

  • Tỷ trọng giá trị vàng dự trữ của PBOC đã tăng lên 4.9% bảng cân đối kế toán trong tháng 4/2023 - tỷ lệ cao nhất kể từ năm 2015.

  

Việc bán ra Trái phiếu và tài sản niêm yết bằng USD của Trung Quốc có thể càng mạnh mẽ hơn nếu chiến tranh thương mại Mỹ - Trung leo thang:

• Gần đây, Biden đã công bố các đợt tăng thuế sâu rộng đối với một loạt hàng nhập khẩu của Trung Quốc:

  

• Trong khi Trump cũng tuyên bố có thể áp thuế hơn 60% đối với hàng nhập từ Trung Quốc nếu tái đắc cử:

  

Mặc dù chiến tranh thương mại với mục đích để giữ vững vị thế Mỹ trên bản đồ kinh tế thế giới…

… nhưng thực tế, việc thông qua rào cản thuế suất sẽ khiến giá cả nội địa tại Mỹ tăng cao – đặc biệt khiến lạm phát tại Mỹ có thể tăng trở lại trong lúc này!

• Tầm quan trọng trong thương mại và kinh tế toàn cầu của nhóm BRICs mở rộng (dẫn đầu bởi Trung Quốc với chiến dịch de-dollarization) đang khá lớn:

  • BRICs đang dần mở rộng và chiêu mộ được nhiều “thành viên”…

  • Họ đang chiếm 25% sản lượng xuất khẩu và 43% sản lượng khai thác dầu toàn cầu năm 2023…

    

• Hậu quả của chiến tranh thương mại sẽ chỉ khiến cho nền kinh tế Mỹ bị yếu đi:

  • Thâm hụt cán cân thương mại của Mỹ với Trung Quốc vẫn còn rất cao:

    

  • Và nếu điều chỉnh GDP theo sức mua của đồng tiền (purchasing power parity) thì GDP của nhóm BRICs đã vượt qua G7 vào năm 2023.

    

KẾT LUẬN

Dù thị trường tuần qua khá hứng khởi khi lạm phát quay trở lại xu hướng giảm — nhưng xu hướng giảm này khá yếu ớt theo quan điểm của Viet Hustler. Việc giảm từ lạm phát +3.5% (y/y) hồi tháng 3 xuống còn +3.4% vào tháng 4/2024 không làm cho sức ép giá cả lên đời sống người dân giảm bớt.

Và việc lạm phát duy trì trên mức +3% trong suốt 37 tháng qua sẽ chỉ làm Fed lo lắng mà duy trì lãi suất cao trong thời gian dài hơn. Và môi trường lãi suất cao rõ ràng đang tạo sức ép làm chậm chi tiêu, tăng căng thẳng trên thị trường vốn - khiến hoạt động sản xuất giảm thiểu — và có lẽ sẽ sớm ảnh hưởng lên tình hình tuyển dụng lao động của doanh nghiệp trong thời gian tới. Do vậy, trong nửa cuối năm 2024, bộ đôi thách thức: lạm phát đi kèm lãi suất cao + thị trường lao động yếu đi có thể sẽ dần tấn công mạnh mẽ lên nền kinh tế Mỹ.

Tuy nhiên, ngoài 2 vấn đề kể trên, vấn đề thứ 3 của nền kinh tế Mỹ chính là chiến tranh thương mại Mỹ-Trung và chiến dịch de-dollarization khởi nguồn bởi nhóm BRICs (và dẫn đầu bởi Trung Quốc). Trong bối cảnh lạm phát cao hiện tại, việc tăng thuế suất với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc sẽ chỉ khiến giá cả tại Mỹ tăng cao. Và như Viet Hustler từng nhấn mạnh, Trung Quốc đang giữ lượng lớn trái phiếu Mỹ làm con tin và sẽ sẵn sàng bán chúng ra nếu điều này có lợi hơn cho họ!