Trước thềm phiên họp đầu năm của Fed trong tuần tới, dù đến 99.6% khả năng Fed sẽ giữ nguyên lãi suất trong tháng 1 này, thì cả thị trường vẫn đang hướng về FOMC để “nghe ngóng” thái độ của Fed. Hi vọng lớn nhất của thị trường là Fed có thể sẽ cắt giảm lãi suất từ tháng 3.
Thậm chí, có bên còn đặt thêm niềm tin cho thị trường bằng cách chỉ ra rằng:
.. tháng 3 tới sẽ là tháng thứ 8 kể từ khi Fed ngừng tăng lãi suất - đúng bằng thời gian chờ trung bình của Fed trước khi cắt lãi suất trong quá khứ:
Viet Hustler không hoàn toàn phản bác thống kê này nhưng muốn nhấn mạnh rằng: không phải lúc nào Fed cũng hành động “ở mức trung bình”.
Nhân sự kiện FOMC tuần tới, Viet Hustler sẽ bắt đầu series kinh tế vĩ mô gồm 2 bài viết về chủ đề: Tiến trình lãi suất của Fed.
Bài viết đầu tiên tuần này sẽ đưa ra quan điểm riêng của Viet Hustler về thái độ hiện tại của Fed về vấn đề lãi suất.
Vì sao Fed sẽ tiếp tục “chờ và quan sát nền kinh tế” mà không vội cắt lãi suất từ tháng 3; nhưng đồng thời, cũng sẽ phải cắt lãi suất từ giữa năm do áp lực trên thị trường lao động?
Disclaimer: Một vài nhận đinh dưới đây là ý kiến cá nhân của tác giả và hoàn toàn không phải là lời khuyên đầu tư. Viet Hustler sẽ không chịu trách nhiệm với bất kỳ quyết định tài chính nào dựa trên những ý kiến cá nhân này!
Vì sao Fed thờ ơ với mong muốn của thị trường?
Những lời phát biểu từ các thành viên Fed trước đó, ngoài việc đưa ra thông điệp mạnh mẽ để kiềm chế thị trường, còn thể hiện rằng:
Fed sẽ không làm theo mong muốn của thị trường mà sẽ thận trọng đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu kinh tế.
Vậy những dữ liệu kinh tế nào gần đây khiến Fed sẽ còn kiên định với chính sách lãi suất cao “…for longer” (lâu hơn) của mình?
1- Số liệu lạm phát trái chiều và wage-price spiral còn hiện hữu
Lạm phát tính theo CPI đã quay đầu tăng trở lại từ dữ liệu tháng 12
CPI tổng hợp: +3.4% y/y | CPI Cốt lõi: +3.9% y/y.
Tuy nhiên, thước đo lạm phát từ phía tiêu dùng PCE lại tái khẳng định chiều hướng giảm của lạm phát.
PCE cốt lõi tháng 12 giảm xuống thấp nhất trong vòng 3 năm qua: +2.9% y/y.
Đặc biệt hơn, như những gì Viet Hustler đã nhấn mạnh trước đó: giá thuê nhà trên thị trường đang tiếp tục giảm.
Đặc biệt các đô thị lớn ở bờ Tây và phía Nam nước Mỹ có tốc độ giảm giá thuê nhà mạnh mẽ.
Dù Viet Hustler vẫn cho rằng lạm phát vẫn đang trên đà giảm, nhưng việc CPI cốt lõi vẫn còn quá cao luôn là cản trở lớn nhất trong tiến trình cắt giảm lãi suất của Fed.
Tuy nhiên, lạm phát không phải là yếu tố quan trọng nhất trong tiến trình lãi suất của Fed hiện tại. Yếu tố quan trọng nhất hiện tại chính là thị trường lao động!
Tăng trưởng tiền lương còn quá cao để có thể hạ lạm phát nhanh chóng!
Chi phí lao động (phía doanh nghiệp) / tăng trưởng thu nhập (phía người dân) đang ảnh hưởng 80% lên lạm phát.
Viet Hustler từ trước đến nay vẫn luôn nhấn mạnh về quan hệ giữa tiền lương và lạm phát: wage-price spiral.
Không phải tự dưng mà tăng trưởng lương - lạm phát hay thất nghiệp - suy thoái luôn là những bộ đôi song hành.
Nếu số liệu lao động tuần tới và tháng 2 vẫn còn khả quan => chắc chắn Fed sẽ không cắt giảm lãi suất vào kỳ họp tháng 3.
2- Hệ thống ngân hàng và vấn đề “moral hazard”
Động lực lớn nhất của Fed để cắt giảm lãi suất luôn luôn đến từ rủi ro thanh khoản, credit crunch (điều mà trực tiếp dẫn đến suy thoái kinh tế).
Thế nhưng hệ thống ngân hàng hiện nay đang khiến Fed nghi ngờ tính trầm trọng của credit crunch, bởi chính những vi phạm moral hazard của mình.
Hẳn mọi người điều biết “moral hazard” (tạm dịch là “rủi ro đạo đức”) là một trong 2 rủi ro lớn nhất trên thị trường nợ và bảo hiểm:
Moral hazard là tình huống một bên tham gia thỏa thuận (thỏa thuận vay nợ, bảo hiểm…) cố tình thực hiện hành động mang tính rủi ro cao (hoặc hành động khác đi so với mục đích cam kết ban đầu…),
…. đơn giản vì họ không phải chịu chi phí phát sinh khi có rủi ro xảy ra.
Hành động của bên vi phạm moral hazard thường gây bất lợi cho bên chịu chi phí – do vậy, “moral hazard” chỉ xảy ra sau khi hợp đồng được ký kết.
Ví dụ điển hình nhất của moral hazard là các hợp đồng bảo hiểm: người mua bảo hiểm xe sẽ ít giữ gìn xe hơn vì họ có bên bảo hiểm chịu chi phí sửa chữa.
Và ngân hàng hiện nay, theo Viet Hustler, đang cố tình phạm phải “moral hazard” từ cả 2 khía cạnh:
1- Từ khía cạnh người vay nợ của Fed:
Ngân hàng đang không thực hiện cam kết vay nợ từ BTFP để thực hiện vai trò chính trong nền kinh tế - là đảm bảo cung cấp tín dụng cho doanh nghiệp… (điều Fed hi vọng ngân hàng sẽ làm).
Thay vào đó, ngân hàng dùng nguồn vốn giá rẻ từ BTFP của Fed để… đi gửi lại tiền vào chính Fed và đầu tư vào trái phiếu Kho Bạc (với lãi suất cao hơn và không rủi ro).
Hình thức arbitrage này không khác gì “cỗ máy in tiền miễn phí” (The economist) – mà theo Viet Hustler là một hành động vi phạm moral hazard khá điển hình.
Đây là lý do mà Fed tuần qua chính thức công bố sẽ ngừng chương trình BTFP từ giữa tháng 3 và ngay lập tức tăng lãi suất cho vay BTFP!
Việc Fed tăng lãi suất vay này sẽ càng làm vấn đề credit crunch trên thị trường trầm trọng hơn bởi không phải ngân hàng nào cũng lợi dụng BTFP để arbitrage.
Những ngân hàng nhỏ (regional banks) nếu không có khoản viện trợ BTFP thì có thể đã vỡ nợ (đường màu đỏ)…
=> họ là đối tượng thực sự cần BTFP nhưng lại bị cắt mất nguồn viện trợ này.
Trong khi các ngân hàng lớn có vẻ ăn nên làm ra nhờ BTFP (đường màu xanh ở chart phía trên).
2- Từ khía cạnh người cho vay:
Ngân hàng dường như đang tìm cách từ chối trách nhiệm thực hiện các biện pháp phòng ngừa rủi ro của hệ thống tài chính và vay nợ theo tiêu chuẩn Basel III.
Từ hồi tháng 7, Cơ quan giám sát tài chính của Mỹ đã chính thức đưa ra Thể chế mới về yêu cầu nguồn vốn dự trữ bắt buộc đối với ngân hàng
- giai đoạn cuối hiện thực hóa Hiệp Định Basel III (Basel III, the End games).
FYI: Basel III, the End games cơ bản và thỏa thuận Basel III chi tiết.
Về cơ bản, yêu cầu của Basel III là tăng cường nguồn vốn dự trữ để phòng ngừa các khía cạnh rủi ro ngành ngân hàng - đặc biệt là rủi ro về tín dụng.
Ví dụ: Nếu các khoản vay BĐS thương mại (CRE) vỡ nợ khiến ngân hàng gặp khó khăn về thanh khoản => Nguồn vốn dự trữ bắt buộc sẽ được dùng trong lúc nguy cấp như hình huống này!
Các ngân hàng tại EU và UK đã thực hiện xong các cam kết theo Basel III dưới sự giám sát của ECB và BOE, dù họ có phàn nàn đi nữa.
Còn thái độ của các ngân hàng tại Mỹ thì khá là bài xích việc tăng cường nguồn vốn dự trữ cần thiết này:
…. cuộc thương lượng giữa cơ quan giám sát và ngân hàng đã kéo dài cả nửa năm:
Có khá nhiều bài báo “ca thán” về việc thanh khoản sẽ càng bị thắt chặt nếu ngân hàng thực hiện cam kết theo Basel III và tăng nguồn vốn dự trữ.
Lý do khác được họ đưa ra là việc các ngân hàng tại Mỹ chịu ảnh hưởng nặng nề hơn đồng sự của họ tại Châu Âu và các châu lục khác.
Và rằng quy định vốn chặt chẽ hơn sẽ buộc ngân hàng tăng lãi suất cho vay.
Tuần trước thì Văn phòng Kiểm soát tiền tệ Mỹ đã chính thức đáp trả rằng: ngân hàng có thể cắt giảm cổ tức hoặc các chương trình buybacks (mua lại cổ phiếu của mình)...
“there’s a choice to be made with capital” (tạm hiểu là “luôn có lựa chọn khác để có đủ vốn”)….
Từ những bằng chứng về moral hazard từ phía các ngân hàng lớn (Basel III cũng tập chung vào các ngân hàng lớn), Fed và các cơ quan giám sát tài chính Mỹ có quyền nghi ngờ rằng chẳng có nhiều khủng hoảng thanh khoản ở nhóm các ngân hàng này.
=> Điều này có thể khiến Fed xem nhẹ mức độ của credit crunch trên thị trường.
Đây có thể là một trong những động lực để Fed quyết định: chờ và quan sát tình hình vĩ mô trước khi quyết định pivot - thay vì sớm cắt giảm lãi suất trước những phàn nàn rủi ro thanh khoản từ ngân hàng (mà Fed giờ đã nghi ngờ).
Cảnh báo từ thước đo “suy thoái lao động”: Áp lực để Fed cắt lãi suất sớm từ giữa năm 2024
Viet hustler đã từng giới thiệu với bạn đọc về thước đo suy thoái của thị trường lao động: Quy tắc Sahm trước đó.
Nội dung của Sahm Rule:
Suy thoái bắt đầu khi tỷ lệ thất nghiệp U3 (từ Cục thống kê Lao động - BLS) trung bình 3 tháng gần nhất (3 month MA) tăng vượt mức +0.50% so với mức đáy trong 12 tháng.
=> Con số 0.5% tăng này được gọi là chỉ báo suy thoái Sahm — thước đo “theo kinh nghiệm” của suy thoái.
Dù bị chỉ trích do đánh giá này chỉ dựa trên 1 dữ liệu, Sahm Rule mang ý nghĩa cảnh báo về khả năng leo thang nhanh chóng của thất nghiệp một khi đã có đà tăng trưởng đủ nhanh!
Bài viết liên quan: Nguy cơ suy thoái qua những biến động kinh tế… (phần giữa bài).
Hiện tại Sahm Rule lại đang gióng lên hồi chuông cảnh báo suy thoái!
Hiện nay đã có tới 20 bang tại Mỹ có tốc độ tăng tỷ lệ thất nghiệp nằm trong ngưỡng báo động suy thoái của Sahm Rule,
i.e., tỷ lệ thất nghiệp bình quân 3 tháng tăng > +0.5% so với mức đáy gần nhất.
Lưu ý hồi tháng 9/2023, chỉ có 3 bang tại Mỹ vượt ngưỡng +0.5% này.
Trong đó, California và Columbia là 2 tiểu bang có tỷ lệ thất nghiệp cao nhất (lên đến 5.1%).
Việc 20/50 bang đã có dấu hiệu “suy thoái” lao động theo thước đo của Sahm Rule là một cảnh báo lớn đối với Fed về khả năng suy thoái của cả nền kinh tế.
Vì con số thất nghiệp tổng hợp từ 50 bang thường trùng lặp 100% với con số thất nghiệp theo khảo sát thiết lập của BLS!
Và tất nhiên, Fed sẽ phải cắt giảm lãi suất nếu có bằng chứng rõ ràng về suy thoái!
KẾT LUẬN
Với những dữ liệu về lạm phát, tăng trưởng lương và những “góc khuất” của hệ thống ngân hàng tại Mỹ phía trên, thì việc Fed không “quá vội” để cắt giảm lãi suất là điều hoàn toàn dễ hiểu.
Viet Hustler cho rằng, Fed đang trong giai đoạn “chờ và quan sát” thêm số liệu về lao động cũng như lạm phát thêm ít nhất là 3-4 tháng nữa. Đặc biệt, thị trường lao động sẽ là mấu chốt chính để Fed “căn chỉnh” thời gian cắt lãi suất và ngừng mọi hình thức QT.
Với tình hình 20/50 tiểu bang tại Mỹ đã đạt ngưỡng “suy thoái lao động” theo quy tắc Sahm, Viet Hustler cho rằng Fed sẽ không cần chờ quá lâu để thấy rõ ràng việc yếu đi của thị trường lao động. Việc Fed sẽ cắt giảm lãi suất từ tháng 5 hoặc tháng 6 là hoàn toàn có khả năng.
Còn một vấn đề khác được nhắc đến phía trên, nhưng lại được ít quan tâm hơn trên thị trường tài chính tuần qua, đó là: cuộc thương lượng suốt nửa năm qua giữa cơ quan giám sát và hệ thống ngân hàng về việc thực hiện tăng nguồn vốn dự trữ theo Hiệp định Basel III đã sắp đến hồi kết.
Nếu cơ quan giám sát chiến thắng, có thể sẽ có một dòng vốn đáng kể được giữ lại trong hệ thống ngân hàng dưới dạng tiền mặt dự trữ.
Một mặt, tất nhiên ngân hàng sẽ lấy lý do này để tăng lãi suất vay (do họ lấy lý do thanh khoản giảm).
Nhưng mặt khác, nếu bạn là người mua trái phiếu của ngành ngân hàng hoặc gửi tiền tại đó, bạn cũng được đảm bảo một mức cao hơn về khả năng thanh khoản của ngân hàng trong tình huống xấu nhất của nền kinh tế dựa vào tấm đệm thanh khoản dự trữ này.
Bình luận (0)
Chưa có bình luận nào
Hãy là người đầu tiên bình luận
Đăng nhập để bình luận