Jackson Hole và sự thiếu quyết đoán trong chính sách

Mỗi năm một lần, các nhà kinh tế hướng về Jackson Hole vào tháng 8 để xem các cuộc thảo luận về tình hình kinh tế và chính sách hiện tại; cùng các nghiên cứu học thuật chuyên ngành. Trong khi thị trường thì tập trung chủ yếu vào bài phát biểu của thống đốc các ngân hàng Trung Ương lớn, để biết được thái độ của họ về các chính sách lãi suất tiền tệ trong thời gian tới.

Bài viết Kinh tế vĩ mô cuối tuần này của Viet Hustler sẽ mang thiên hướng thường thức và thảo luận với 2 ý nổi bật:

• Tóm tắt nội dung cơ bản trong bài phát biểu của J.Powell và thái độ của Fed về chính sách lãi suất.

• Những thảo luận trên thị trường xoay quanh hướng đi của lạm phát cùng chính sách lãi suất từ Fed, và quan điểm của Viet Hustler.

Điểm nổi bật trong bài phát biểu của J.Powell tại Jackson Hole 2023.

Bài phát biểu của thống đốc J.Powell tại hội nghị chuyên đề kinh tế Jackson Hole tỏ rõ về việc Fed đang cố gắng tìm kiếm điểm cân bằng giữa mục tiêu bình ổn giá và bình ổn thị trường:

• Fed sẵn sàng tăng lãi suất cao hơn nếu cần thiết và có ý định giữ lập trường chính sách lãi suất thắt chặt cho đến khi Fed đảm bảo được rằng lạm phát đang giảm dần về mức mục tiêu (2%)...

  

• Nhưng Fed cũng sẽ cân nhắc kỹ về những quyết định lãi suất một cách thận trọng….

  (Có thể sẽ tiếp tục tăng lãi suất hoặc cũng có thể tạm dừng để theo dõi… hoàn toàn phụ thuộc vào dữ liệu kinh tế.)

  

• Fed hiện tại vẫn đang theo dõi kỹ thị trường nhà đất và giá thuê nhà:

  … nếu tăng trưởng giá thuê nhà trở về ổn định gần mức trước đại dịch, thì lạm phát dịch vụ nhà ở cũng sẽ giảm về mức trước đại dịch…

• Ngoài ra, Fed tỏ rõ lập trường giữ nguyên target rate là 2%, phủ định mọi lời kêu gọi của thị trường về việc nâng cao mức lãi suất target. 

• Full bài phát biểu của J.Powell tại đây. 

=> Nhìn chung, Fed vừa cứng rắn trong mục tiêu chính sách để kiềm chế lạm phát vừa có phần thả lỏng và xoa dịu do những e ngại về nguy cơ từ thị trường tài chính.

=> Đặc biệt, không có lời khẳng định nào chắc chắn về việc tăng hay giảm lãi suất qua bài phát biểu này.

Vì sao thị trường và Fed lo ngại về khả năng lạm phát không được kiềm chế?

• Lạm phát vẫn còn cao, đây vẫn là lời khẳng định từ Fed khi tăng trưởng PCE cốt lõi vẫn ở mức +4.3% y/y.

  

• Hơn thế nữa, chart bên dưới là lý do khiến nhiều nhà phân tích lo lắng, khi biểu đồ chỉ ra quỹ đạo của lạm phát hiện tại có phần giống với giai đoạn stagflation 1960s-1980s:

  Lạm phát hạ nhiệt nhưng lại tiếp tục tăng sau 2 năm do Fed pivot (hạ lãi suất) quá vội vàng.

  

• Đây cũng là lo ngại chính trong bài phát biểu của Powell hồi năm ngoái (tại Jackson Hole 2022) khi ông nhấn mạnh về rủi ro của việc chính sách lãi suất không thực hiện đến cùng để kiềm chế hoàn toàn lạm phát.

  • Bài viết phân tích cũ của Viet Hustler cho Jackson Hole năm ngoái. 

Tuy nhiên, theo Viet Hustler, cho đến hiện tại, không thể so sánh tình hình lạm phát hiện nay với giai đoạn 1960s-1980s. Bởi lẽ tình hình lạm phát và môi trường kinh tế hiện tại khác xa so với năm 1960s-1980s ở 3 điểm:

• Nền kinh tế toàn cầu hiện tại có chiều hướng hội nhập hơn với sự bùng nổ của e-commerce. Việc Trung Quốc gia nhập WTO, thông thương giữa các nền kinh tế và mua sắm online khiến các công cụ so sánh giá sẵn có với người tiêu dùng hơn. Điều này khiến cho giá cả dễ dàng được điều chỉnh trở lại mức bình thường hơn.

• Cả 2 giai đoạn lạm phát (hiện tại và giai đoạn 1960s-1980s) đều xuất phát từ cú shock từ thị trường dầu thô/năng lượng. 

  • Nhưng tỷ trọng của những ảnh hưởng từ cú shock giá dầu thô lên lạm phát giai đoạn 1960s-1980s cao hơn và dài hơi hơn nhiều so với ảnh hưởng của cú shock giá năng lượng lên lạm phát ở hiện tại:

    • Năm 1970s, sau khi lạm phát dần được kiểm soát thì giá dầu lại tiếp tục tăng gấp x3, khiến lạm phát tăng trở lại một cách mất kiểm soát…

    • Trong khi hiện tại, Mỹ kiểm soát khá tốt giá dầu thô và năng lượng bất chấp việc UAE cắt giảm nguồn cung dầu năm ngoái.

      Trong khi Châu Âu cũng đang làm khá tốt trong việc tự chủ năng lượng ở thời điểm hiện tại.

• Năng suất lao động ở thời điểm hiện tại vượt xa so với giai đoạn 1960s-1980s, với sự hỗ trợ từ AI và các công nghệ mới.

Ngoài ra, chỉ số về cú shock lạm phát từ Citibank đang ở mức thấp nhất kể từ tháng 4/2020:

• …cũng tức là các yếu tố có thể gây ra những cơn shock lớn về giá cả như chiến tranh, dịch bệnh, cú shock đầu cung… đều không mấy trầm trọng như trước đó…

Điều gì có thể làm Fed cân nhắc về khả năng tạm dừng quá trình tăng lãi suất để theo dõi thị trường?

Về vấn để giá thuê nhà và lạm phát chi phí nhà ở: có thể nói giá thuê nhà trên thị trường đang dần “bình thường hóa” về mức trước đại dịch như Fed kỳ vọng (biểu đồ bên dưới):

• …báo hiệu việc lạm phát nhà ở sẽ giảm về mức bình thường trong thời gian tới. 

• Đây có thể là một trong những động lực khiến Powell giữ thái độ mềm mỏng hơn về lãi suất trong bài phát biểu này.

Bên cạnh đó, sự mềm mỏng của Fed có thể đến từ khả năng nền kinh tế đang ngội lạnh, sức mua và nhu cầu tiêu dùng đang trên đà đi xuống…

• JPMorgan ước tính việc mức độ chi tiêu của người tiêu dùng từ thẻ ngân hàng đã giảm -0.24% m/m trong nửa đầu tháng 8/2023.

  (một mức giảm lớn so với con số tăng +1.00% m/m hồi tháng 7).

  

• Trong khi tháng 8 vẫn là tháng du lịch và các hoạt động di chuyển du lịch đã không còn bị gián đoán mà trở lại bình thường như giai đoạn trước Covid. 

  

• Trung bình lợi tức của CDS ( được coi như phí bảo hiểm cho rủi ro vỡ nợ) của ngành bán lẻ đang ngày một tăng cao…

  (do những lo ngại về tình hình xấu đi của tiêu dùng một khi người dân cạn kiệt tiền tiết kiệm và quay trở lại trả nợ sinh viên …)

  

Cuối cùng, nếu Fed tiếp tục tăng lãi suất quá cao, áp lực lên trái phiếu kho bạc sẽ càng lớn khiến tình hình nợ công càng trở lên trầm trọng. 

• Thâm hụt ngân sách của Mỹ đang bùng nổ hơn bao giờ hết…

  

• Trong khi chi phí trả nợ đang ngày một tăng cao đối với chính phủ Mỹ…

  

• Thị trường nhà đất cũng hứng chịu ảnh hưởng nặng nề từ chính sách lãi suất cao của Fed.

  • Theo Bankrate, lãi suất thế chấp mua nhà cố định 30 năm tại Mỹ đã tăng lên mức 7.62%  vào đầu tuần qua, đây là mức lãi suất thế chấp lệ cao nhất kể từ tháng 9/ 2000.

  

Dự đoán hướng đi trong chính sách lãi suất của Fed

• Hiện tại thị trường vẫn dự đoán 80% khả năng Fed sẽ skip đợt tăng lãi suất vào tháng 9/2023 (giữ nguyên mức lãi suất cũ) để quan sát thêm dữ liệu kinh tế. 

  (Mặc dù thị trường đã tăng tỷ lệ đặt cược lên 20% khả năng Fed tăng lãi suất thêm +25bps, so với con số chỉ 11% vào tuần trước).

  

• Thị trường futures cho thấy rằng thị trường kỳ vọng sẽ (chỉ) có thêm 1 lần tăng lãi suất nữa vào năm nay và Fed sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất vào tháng 02/2024.

  

Tuy nhiên Việt Hustler cho rằng thị trường có phần hơi lạc quan. Fed có thể sẽ hạn chế nâng lãi suất “higher” nhưng sẽ giữ lãi suất ở mức cao “for longer”, cho đến khi lạm phát cốt lõi (core CPI and PPI) trở về gần mức 2%... 

KẾT LUẬN

Có thể nói, so với bài phát biểu năm trước với cụm từ dậy sóng “higher for longer”, thì bài phát biểu năm nay của J.Powell tại Jackson Hole có phần mềm mỏng hơn. Thông qua Powell, Fed không tỏ rõ hướng đi về lãi suất trong thời gian tới. 

• Một mặt, Powell tập trung thể hiện quan điểm cứng rắn để đạt được mục tiêu bình ổn giá và sẽ giữ nguyên mức target rate 2%. 

• Mặt khác, Powell lại nhấn mạnh Fed sẽ cân nhắc kỹ lưỡng các quyết định lãi suất phù hợp dựa trên dữ liệu kinh tế để xoa dịu thị trường.

Những “nhà phân tích kỹ thuật” cho rằng lạm phát hiện tại có thể nối gót tình hình những năm 1960s-1980s mà tăng trở lại chỉ dựa vào một biểu đồ. Nhưng dựa trên tình hình kinh tế vĩ mô thời điểm đó và hiện tại, Viet Hustler hoàn toàn không nghĩ như vậy.

• Chu kỳ lạm phát hiện tại khó có thể biến thành một chu kỳ stagflation dài hơi trừ khi có một cú shock quá lớn với nền kinh tế như Covid…

• Các chỉ số báo trước (leading indicators) của lạm phát trên thị trường nhà đất và tiêu dùng đều chỉ ra rằng lạm phát trên đà giảm cùng với nhu cầu chi tiêu của người dân cũng giảm.

• Ngoài ra, Fed vẫn đang chịu áp lực rất lớn từ khả năng suy thoái kinh tế một khi tiêu dùng sụp đổ và những diễn biến xấu trên thị trường trái phiếu.

Cuối cùng, Viet Hustler cho rằng Fed dù có thể sẽ không nâng lãi suất “higher” nhưng sẽ giữ mức lãi suất hiện tại một khoảng thời gian đủ dài (“for longer”) để theo dõi các dữ liệu kinh tế và đảm bảo lạm phát về mức target 2%.