FOMC tháng 1: Sức nặng của thị trường lao động và hệ thống ngân hàng

Ngày hôm nay (02/04), bài phỏng vấn của Powell với 60Minutes sẽ được phát sóng vào lúc 7h tối (ET) - nội dung thảo luận tập trung với tiến trình cắt giảm lãi suất và tình hình hiện tại của hệ thống ngân hàng.

Sau FOMC tháng 1, vấn đề của NYBC và Khảo sát bảng lương phi nông nghiệp (NFP) tuần qua càng khiến thị trường hướng tới bài phát biểu của Powell tối nay: ít nhiều cũng sẽ phản ánh thái độ của Fed về vấn đề lãi suất.

Tuy nhiên, bạn đọc cần lưu ý rằng cuộc phỏng vấn đã được ghi hình trước từ ngày 02/01, khi đó Powell vừa mới quan sát cảnh báo trên hệ thống ngân hàng sau khi cổ phiếu NYBC sụt giảm. Tuy vậy, Powell có thể chưa quan sát được số liệu lao động từ khảo sát NFP thứ 6 vừa qua (02/02). Thực tế, Fed có thể có thái độ hawkish hơn lời nói (có thể dovish) của Powell ngày hôm nay.

Chuyên mục Kinh tế Vĩ mô tuần này, Viet Hustler sẽ hoàn thành series phân tích hướng đi của Fed sau FOMC tháng 1 còn đang dang dở từ bài viết trước. Trong đó, Viet Hustler sẽ tập trung bàn luận về 2 nội dung chính:

Sức nặng của báo cáo lao động lên quyết định lãi suất từ Fed.
Ý kiến của Viet Hustler về thái độ của Fed đối với khủng hoảng ngân hàng (banking crisis) hiện nay.

Disclaimer: Bài viết dưới đây mang khá nhiều ý kiến chủ quan từ tác giả, chỉ mang tính tham khảo và càng không phải là lời khuyên đầu tư!

Sức nặng của các báo cáo lao động lên quyết định lãi suất từ Fed

Viet Hustler đã tóm tắt những nội dung chính trong FOMC Statement tháng 01 tại đây.

Có thể nói, FOMC statement hòa chung nỗ lực với các bài phát biểu trước đó của các thành viên Fed đều đưa ra thông điệp cho thị trường rằng:

Fed tiếp tục giữ nguyên lãi suất tháng 1 và cũng không cân nhắc việc cắt giảm vào tháng 3.
Fed vẫn muốn quan sát thêm dữ liệu kinh tế trước khi quyết định.

Một ngày sau FOMC (02/01): thị trường vẫn kỳ vọng 38% rằng Fed cắt lãi suất từ tháng 3, nhưng sau báo cáo lao động vào thứ 6, khả năng này tụt xuống còn <20%.

…. Một báo cáo lao động còn có sức nặng hơn vô vàn lời nói từ Fed!

Báo cáo lao động (khảo sát NFP) đã được Viet Hustler tóm tắt tại chuyên mục Thị trường trong ngày (02/02).

Trong đó, vấn đề lớn nhất đó là: mức tăng số lượng việc làm (qua khảo sát bảng lương) và tăng trưởng lương theo giờ cao gần gấp đôi dự kiến

Số lượng NFP tăng trong tháng 1: +353,000 (dự kiến chỉ +187,000).
- Số liệu tháng 12 cũng được sửa đổi tăng: từ +216,000 lên +333,000

Tăng trưởng lương theo giờ trung bình cũng lên đến +0.6% m/m (dự kiến chỉ +0.3% m/m)

Con số này kể chung một câu chuyện: với Fed, thị trường lao động vẫn còn thắt chặt và tăng trưởng mạnh mẽ!

Tất nhiên, sóng ngầm dưới vỏ bọc tăng trưởng của thị trường lao động vẫn còn đó: bao gồm vấn đề của người lao động làm nhiều việc (multi-job holders).

Thực tế số lượng người lao động (không tính đến multi-job holders) không có tăng trưởng sau Covid… trong khi dân số vẫn có mức tăng trưởng nhất định.
Và còn rất nhiều vấn đề khác về Báo cáo lao động trùng lặp hầu hết với những vấn đề trong báo cáo tháng 12.

… nhưng Fed sẽ không thể hành động chỉ dựa trên “sóng ngầm”….

Nếu thị trường lao động tiếp tục duy trì số liệu quá khả quan trong vài tuần tới, Fed sẽ không đủ lý do để cắt lãi suất vào ngày 03/20.
Đặc biệt khi chỉ còn 2 báo cáo CPI và 1 báo cáo PCE nữa từ giờ cho đến 03/20,
- … khả năng PCE cốt lõi giảm từ +2.9% xuống +2% y/y là điều khó xảy ra sau 1 báo cáo duy nhất.
- FYI: 89% nợ hộ gia đình Mỹ có lãi suất cố định (đặc biệt các khoản nợ lớn và dài hạn như mortgage, car loans... được cố định ở lãi suất thấp từ trước.)
  - Đây cũng là một phần khiến việc truyền tải chính sách tiền tệ lên cầu tiêu dùng còn chậm chạp.
    => lạm phát trở lên dai dẳng và khó xuống 2% trong thời gian ngắn.

Tuy vậy, Fed sẽ theo dõi sát sao thị trường lao động để ước chừng thời điểm cắt giảm lãi suất để kịp thời phòng ngừa khả năng suy thoái.

Bởi lẽ Sahm Rules đã cảnh báo khả năng “suy thoái lao động” (bài viết tuần trước).
Và cho dù FOMC Statement tuyên bố Fed không vội cắt giảm lãi suất, thì việc Powell khao khát soft-landing cũng khiến Fed có thiên hướng sẽ cắt lãi suất vào giữa năm.

Viet Hustler’s opinion: thái độ của Fed đối với khủng hoảng ngân hàng (banking crisis)

BTFP vs QT: đã đến lúc Fed chọn một trong hai

Câu nhận định “hệ thống Ngân hàng Mỹ còn vững vàng” (The US banking system is sound and resilient…) đã hoàn toàn bị gạch bỏ trong FOMC Statement mới nhất.

Có lẽ, hồi tháng 12, FOMC Statement dám khẳng định như vậy vì “hệ thống ngân hàng lớn” tại Mỹ còn quá vững vàng do Fed đã vay BTFP một cách hào phóng.

Các ngân hàng lớn cho đến nay vẫn dồi dào tiền mặt, giữ cho họ còn “resilient” ngay cả khi BTFP dừng.
Trong khi các ngân hàng nhỏ sẽ bắt đầu nếm trải nỗi đau khi phải trả lại các khoản vay khẩn cấp này từ Fed.
- Nếu họ vội vàng bán ra các tài sản của mình để trả nợ, các tài sản này có thể bị định giá thấp, hoặc châm ngòi cho một đợt bank-run mới.

Trước kia Viet Hustler từng nhận định: bơm tiền vào hệ thống ngân hàng qua chương trình ưu đãi BTFP và Discount Window gần như là một hành động đảo ngược một phần quá trình QT (vốn được thiết kế để rút thanh khoản ra khỏi hệ thống tài chính - ngay cả khi nó gây ra những “vết nứt” lớn như SVB).

Và như chúng ta đã thấy, việc Fed vội vã cho vay BTFP ồ ạt mà không chọn lọc (cho cả các ngân hàng lớn vay để rồi họ đi trade arbitrage) đã khiến quá trình QT có ít tác dụng:

Số liệu tiêu dùng vẫn khả quan: do các khoản vay lớn và dài hạn của hộ gia đình vẫn ở lãi suất thấp… và ngân hàng thì không vội truy đòi…

… thị trường chứng khoán vẫn tăng điểm (dù phần nhiều là do cơn lốc AI, nhưng cũng là do người dân còn tiền đi mua all-in chứng khoán).

Và lạm phát (CPI) thì vẫn đang không xuống được dưới mức +3% Y/Y.

Quyết định của Fed ngừng BTFP từ giữa tháng 3 tới đây (và ngay lập tức tăng lãi suất cho vay BTFP từ tuần trước) chỉ đơn thuần là một động thái quay trở lại thực hiện QT một cách nghiêm túc:

… đảm bảo rằng lạm phát không quay đầu tăng trở lại như trong lịch sử (đặc biệt trước thềm bầu cử tháng 11).

Tất nhiên, Fed có khả năng cũng sẽ sớm ngừng QT, nhưng trước tiên, Fed phải ngừng BTFP trước…

vì Fed sẽ không muốn thấy thành quả QT và tăng lãi suất của mình trong gần 2 năm qua bị đảo ngược bởi BTFP!

Nỗi ám ảnh mang tên SVB, SNB và Credit Suisse… quay trở lại

Tuần tới UBS sẽ báo cáo kinh doanh quý IV/2023 và…. người người nhà nhà đều biết mối liên hệ giữa NYCB và UBS là gì?

NYCB đã mua lại một lượng lớn tài sản (bao gồm cả các khoản nợ CRE) của Signature Bank, hiện nay các tài sản này đang quay lại cắn trả NYBC.
Tương tự NYBC, UBS trước kia đã mua lại Credit Suisse - ngân hàng mà:
- trước khi phá sản đã mang tình trạng nợ đầm đìa (insolvent) trong nhiều tháng,
- dấu diếm những khoản lỗ chưa được ghi nhận (unrealized loss) từ trái phiếu với hi vọng chờ cho những trái phiếu đó đáo hạn để không phải báo lỗ….

Với một logic bình thường, ai ai cũng có thể đặt dấu hỏi về Báo cáo kinh doanh của UBS vào tuần tới….

Liệu những khoản lỗ trái phiếu và nợ xấu từ Credit Suisse có phải là mầm bệnh của UBS…

Và như Viet Hustler đã luôn nhấn mạnh, những mầm bệnh trong hệ thống tài chính luôn lây lan nhanh (contagion risk)….

Vậy liệu nỗi ám ảnh mang tên SVB, SNB và Credit Suisse… có đang quay trở lại? Điều đó hoàn toàn có thể xảy ra, bởi:

Banking crisis năm ngoái: suy cho cùng vẫn đến từ các khoản unrealized loss do môi trường lãi suất cao + tình trạng thanh khoản thắt chặt do QT + nỗi sợ từ người dân dẫn đến bankrun.

Fed, ECB và SNB đã phải vội vã “đảo ngược 1 phần QT:
- Fed thì cung cấp BTFP suốt gần 1 năm qua,
- SNB cung cấp cho UBS gói thanh khoản lên đến 100 tỷ USD (với sự hậu thuẫn của ECB và Fed qua Central Bank Swap Line).

Và hiện tại:

lãi suất cơ bản vẫn cao và cả ECB lẫn Fed đều chưa cắt lãi suất
các doanh nghiệp đối mặt với bức tường nợ đáo hạn khổng lồ trong năm 2024 => rủi ro nợ xấu lên cao đối với ngân hàng
Khủng hoảng BĐS thương mại đã chính thức diễn ra => vấn đề bình mới rượu cũ đối với ngân hàng: đây vẫn là môi trường lãi suất cao
Và Fed thì lại sắp ngừng BTFP!

KẾT LUẬN

Với bài viết Kinh tế vĩ mô tuần này, Viet Hustler đã hoàn thiện quan điểm của nhóm tác giả về khả năng Fed sẽ cân nhắc tiến trình cắt giảm lãi suất, khi đặt cả 2 rủi ro: rủi ro trên thị trường lao động và thị trường tài chính lên bàn cân.

Rõ ràng, thị trường lao động đang có sức ảnh hưởng lớn hơn lên Fed bởi, niềm khao khát soft-landing của Powell, cùng với áp lực từ năm bầu cử, sẽ khiến Fed không muốn để cho nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái.
Tuy nhiên, như những gì Viet Hustler nhận định trước đó, Fed khó có thể cắt giảm lãi suất vào tháng 3 tới. Đơn giản vì khả năng lạm phát tụt xuống mức target 2% hay số liệu lao động đột nhiên quay xe trở lên xấu bất ngờ (ví dụ như thất nghiệp tăng cao) chỉ trong 1.5 tháng tới là khá thấp.
Còn về vấn đề khủng hoảng ngân hàng hiện tại, rõ ràng việc dừng chương trình BTFP của Fed chứng tỏ Fed vẫn đang chọn mục tiêu bình ổn giá nhiều hơn. Bởi Fed không muốn những thành quả QT và chính sách lãi suất cao trước đó bị đảo ngược bởi BTFP. Đặc biệt khi hành động trợ cấp hào phóng cho hệ thống ngân hàng một năm qua của Fed đã góp phần khiến lạm phát trở lên dai dẳng.

Một lần nữa, những quan điểm phía trên chỉ đơn thuần là quan điểm cá nhân của nhóm tác giả Viet Hustler. Sau bài phỏng vấn của Powell hôm nay và hàng loạt những phát biểu của thành viên FOMC tuần tới, có lẽ thị trường sẽ có nhiều thông tin hơn về tiến trình lãi suất của Fed trong năm nay.