Trong tuần qua, Fed đã cho các ngân hàng Mỹ vay số tiền lên đến 475 tỷ USD, trong khi một lượng tiền gửi tương đương đã bị rút ra khỏi hệ thống ngân hàng do hiệu ứng số đông dẫn đến bank run. Tiếp tục những phân tích chuyên sâu về kinh tế vĩ mô trong các bài viết trước, tuần này Viet Hustler sẽ tiếp tục nhận định về kịch bản sau banking crisis, khi mối lo lạm phát có thể sẽ trở thành mối lo giảm phát. Lần giảm phát gần nhất trong lịch sử kinh tế Mỹ đã gây ra The Great Depression kéo dài trong 10 năm (1929-1939).
Vậy vì sao banking crisis có thể gây ra giảm phát? Và vì sao Fed buộc phải cứu lấy banking system?
Viet Hustler sẽ giải thích kỹ qua chuyên mục kinh tế vĩ mô tuần này.
Cập nhật mới nhất về khủng hoảng ngân hàng và hướng đi của Fed
Bank-run tiếp tục diễn ra trong khối ngân hàng nhỏ
Số tiền deposit tại các ngân hàng Mỹ tiếp tục giảm. Đặc biệt, lượng tiền gửi trong các banks đã giảm tới gần -500 tỷ USD trong vòng 2 tuần sau sự sụp đổ của SVB.
Theo báo cáo của Fed, chỉ trong tuần khủng hoảng của SVB và tuần sau đó, khoảng - 100 tỷ USD tiền gửi đã biến mất khỏi hệ thống ngân hàng. Trong đó:
Các ngân hàng nhỏ mất: -119 tỷ USD
Các ngân hàng ngoại quốc mất: -45 tỷ USD
Tuy nhiên, top 25 ngân hàng lớn nhất lại có thêm +67 tỷ USD.
=> Bankrun chỉ xảy ra ở các ngân hàng nhỏ.
(Điều kỳ lạ là cả SVB & First Republic đều nằm trong top 25)
Tuy các ngân hàng lớn đang “hưởng lợi” nhưng cũng cũng không được lợi lâu bởi hiệu ứng lan truyền (contagion) xảy ra rất nhanh trong hệ thống tài chính.
Trong tuần này, deposits đã giảm ở cả 2 khối ngân hàng.
Trong tuần qua, Fed đã cho các ngân hàng tại Mỹ vay tổng cộng +USD 475 tỷ để chống chọi với cuộc khủng hoảng ngân hàng.
Trong đó, các ngân hàng nhỏ vay số tiền ngang bằng với các ngân hàng lớn
Khoản vay của các ngân hàng lớn: +USD 250 tỷ
Khoản vay của các ngân hàng nhỏ: +USD 250 tỷ
Khoản vay của các ngân hàng ngoại quốc: +USD 25 tỷ.
Cũng trong vòng 2 tuần qua, balance sheet (BS) của Fed đã tăng thêm +USD 392 tỷ,
Giá trị BS tăng lên chỉ trong vòng 2 tuần lại tương đương với việc trả lại tới 60% giá trị BS giảm trước đó do chính sách QT kể từ tháng 4/2022.
Các khoản tiền deposit được rút ra đã đi về đâu?
Đầu tiên, một phần lượng tiền được chuyển từ các banks nhỏ sang bank lớn.
Như báo cáo phía trên, các bank lớn nhận thêm +USD 67 tỷ chỉ trong tuần SVB khingr hoảng.
Các ngân hàng lớn hưởng lợi do vừa được vay ưu đãi từ Fed, vừa nhận thêm tiền depositors khi những người gửi tiền này “chuyển” từ các bank nhỏ.
Như lẽ tự nhiên, các ngân hàng lớn vẫn tăng cường cho doanh nghiệp vay:
Tổng các khoản vay từ ngân hàng (bank lendings) đã tăng thêm +63.4 tỷ USD vào tuần trước, trong đó các ngân hàng lớn đang chiếm 60% giá trị bank lending trên thị trường.
Tuy nhiên, bankrun đang sớm lan truyền đến các ngân hàng lớn, đặc biệt nếu Fed tiếp tục giữ chính sách lãi suất cao do hiệu ứng thay thế (substitution effect - phân tích bên dưới) ...
Phần lớn số tiền được rút ra khỏi hệ thống ngân hàng được đầu tư vào money market (bonds và bills có thời gian đáo hạn dưới 1 năm):
Các quỹ thị trường tiền tệ (money market funds) đã nhận thêm +117 tỷ USD tiền đầu tư trong tuần qua & +121 tỷ USD vào tuần trước.
Hướng đi nào cho Fed để giải quyết cuộc khủng hoảng ngân hàng?
Phần lớn tiền gửi đang rút ra khỏi hệ thống ngân hàng mà chuyển sang money market.
Điều này hoàn toàn không tốt đối với nền kinh tế vì hệ thống ngân hàng là kênh cấp vốn cho hầu hết các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Trong khi người vay trên thị trường money market chủ yếu là chính phủ (qua T-bill) và các doanh nghiệp lớn chỉ cần vốn tạm thời.
Việc tiền gửi được đầu tư trực tiếp sang money market khá dễ hiểu bởi lãi suất thị trường tiền tệ đang ở mức cao 4.75% với độ rủi ro cực thấp.
Fed fund rate đang bỏ xa lãi suất tiền gửi tại ngân hàng:
Đây là hệ quả của việc Fed nâng lãi suất cao với tốc độ nhanh chóng khiến lợi tức của trái phiếu ngắn hạn còn cao hơn cả các tài sản rủi ro khác (thể hiện qua các loại đường cong lợi tức đều ở mức âm).
Cách duy nhất để ngăn chặn bankrun là Fed phải tiến hành cắt giảm lãi suất sớm.
Bất chấp bài phát biểu khá hawkish của Powell tuần qua, thị trường vẫn đặt cược 92.4% rằng lãi suất Fed đã đạt đỉnh, (Fed sẽ không tăng lãi suất vào tháng 5).
Thậm chí thị trường còn price-in việc Fed bắt đầu cắt giảm lãi suất vào tháng 6/2023.
Từ banking crisis cho đến deflationary effect
Là ngân hàng của các ngân hàng (bank of banks), việc Fed bắt buộc cứu banking system, thông qua việc cho vay để cung cấp thanh khoản hay cứu trợ, thậm chí chấp nhận đảo ngược tiến trình QT…, là cần thiết. Vậy vì sao Fed phải cứu lấy hệ thống ngân hàng?
Một trong những lý do là bởi banking crisis có thể dẫn đến sức ép giảm phát một cách nhanh chóng (deflationary pressure). Giảm phát (lạm phát ở mức âm) có thể gây nguy hại đến nền kinh tế hơn nhiều so với lạm phát cao, thông qua sự sụp đổ của cấu trúc cung-cầu tiêu dùng, thành phần chiếm đến 70% GDP.
Lịch sử kinh tế: con đường từ banking crisis đến giảm phát ngắn đến mức nào?
Giảm phát (deflation) được thể hiện qua sự sụt giảm giá cả nhanh chóng, dẫn đến tốc độ tăng trưởng GDP âm và khó quay trở lại trong một thời gian dài.
Khi cung tiền và tín dụng giảm đột ngột do bank run mà sản lượng kinh tế chưa kịp điều chỉnh giảm tương ứng, giá tất cả các loại hàng hóa sẽ cùng giảm trong một thời gian ngắn.
Ví dụ cuộc khủng hoảng thừa năm 1929-1930 cũng là hệ quả của bankrun khiến hệ thống ngân hàng sụp đổ (cung tiền giảm đột ngột trong hình bên dưới).
Giảm phát đã khiến nền kinh tế trì trệ trong thời gian dài: The Great Depression 1929-1939, GDP giảm -15% và không thể hồi phục ổn định trong suốt 10 năm.
Một trong những lý do dẫn đến The Great Depression là việc Fed thất bại trong vai trò là bank of banks trong cuộc khủng hoảng ngân hàng bắt đầu vào mùa thu năm 1930, dẫn đến cung tiền giảm gần -30%.
Giảm phát bắt nguồn từ sự sụp đổ của hệ thống ngân hàng làm tăng gánh nặng nợ nần đối với doanh nghiệp; thất nghiệp gia tăng; tiêu dùng sụp đổ… buộc các ngân hàng, công ty và cá nhân phá sản.
Vì lý do này, trong bất kỳ cuộc khủng hoảng ngân hàng nào kể từ The Great Depression, Fed phải bằng mọi giá tăng cung tiền và cứu lấy hệ thống ngân hàng.
Lần này cũng sẽ không phải là ngoại lệ…
Những dấu hiệu đầu tiên của áp lực giảm phát hiện nay từ banking crisis:
Cung tiền M2 lần đầu tiên giảm kể từ khi chỉ số này được sử dụng chính trong các mô hình kinh tế.
Tiêu dùng qua thẻ tín dụng đã giảm nhanh chóng, dấu hiệu cho thấy niềm tin của người tiêu dùng đang đi xuống khi họ ngừng vay tiêu dùng.
Dấu hiệu khác cho thấy tiêu dùng đang sụt giảm: các khoản hoàn thế cũng đang giảm.
Banking crisis dẫn đến các điều kiện cho vay tín dụng thắt chặt hơn cho dù tình trạng này vốn đã xảy ra từ trước.
Bài phân tích tuần trước của Viet Hustler có nhấn mạnh về sự thắt chặt tín dụng thông qua việc nâng cao tiêu chuẩn cho vay từ ngân hàng.
Số lượng ngân hàng cho vay tiêu dùng giảm, điều đặc biệt là phần lớn các ngân hàng cho vay tiêu dùng hay mortgage là những ngân hàng nhỏ, vốn là trung tâm của cuộc khủng hoảng hiện nay.
Việc siết chặt vay tiêu dùng do banking crisis cũng có thể khiến cho lạm phát giảm nhanh chóng xuống thiểu phát, và thậm chí là giảm phát. Bởi lẽ tiêu dùng chiếm đến 70% tỷ trọng trong GDP!
KẾT LUẬN
Banking crisis vẫn đang tiếp tục diễn ra trong khối các ngân hàng nhỏ sau sự kiện SVB. Những khoản cho vay cứu cánh của Fed đang là công cụ duy nhất duy trì thanh khoản của các ngân hàng này. Trong khi đó, các ngân hàng lớn đã được hưởng lợi phần nào từ chương trình vay ưu đãi của Fed và khách hàng cũ của các ngân hàng nhỏ vào tuần trước. Tuy nhiên tuần này, bank run đã bắt đầu lan sang khối ngân hàng lớn, do ảnh hưởng thay thế (substitution effect) khi depositors chuyển sang cất trữ tiền mặt trên thị trường tiền tệ (money market) với lợi tức cao hơn.
Cách duy nhất để Fed ngừng bank run do ảnh hưởng thay thế là cắt giảm lãi suất sớm trong thời gian tới. Câu hỏi được đặt ra là liệu hệ thống ngân hàng có “chờ” được cho đến khi lãi suất giảm và lợi tức trên money market giảm hay không?
Bằng mọi giá, Fed phải cứu hệ thống ngân hàng, vốn là huyết mạch của thị trường tài chính và kênh điều tiết vốn của nền kinh tế. Bởi lẽ, Fed sẽ không muốn nhìn thấy nguy cơ giảm phát do hệ quả của khủng hoảng ngân hàng như giai đoạn the Great Depression 1929-1939. Áp lực giảm phát hiện tại vẫn còn mơ hồ, nhưng sự chững lại của tiêu dùng và việc siết chặt điều kiện cho vay của các ngân hàng là dấu hiệu sớm của việc lạm phát sẽ nhanh chóng giảm, cùng với suy thoái đang đến gần.
Bình luận (0)
Chưa có bình luận nào
Hãy là người đầu tiên bình luận
Đăng nhập để bình luận