BOJ tuần qua: Tâm bình lặng trước thị trường dậy sóng

Sau cuộc họp của BOJ và thậm chí cả tuần trước đó, đồng Yen Nhật đã gần như sụp đổ xuống ngưỡng thấp nhất trong 38 năm qua. 

• Tỷ giá USD/JPY đã vượt ngưỡng 158 – vượt xa so với các ngưỡng khiến BOJ phải can thiệp những lần trước.

  

Dù Bộ trưởng Tài chính Nhật Shunichi Suzuki đã khẳng định sau cuộc họp của BOJ (thứ 5 tuần qua) rằng: BOJ sẽ có hành động thích hợp dựa trên động thái của thị trường ngoại hối (forex)… thì BOJ thật ra không có bất kỳ tuyên bố nào về việc sẽ bảo vệ đồng Yen. 

Một loạt các câu hỏi đã được đặt ra đối với các nhà đầu tư và giao dịch forex:

1. Nguyên nhân khiến đồng Yen rớt giá là gì?

2. Thái độ và mục tiêu chính sách của BOJ hiện tại ra sao?

3. Việc đồng Yen rớt giá có ảnh hưởng gì lên thị trường tài chính và nền kinh tế Mỹ (cũng như toàn cầu)?

Tuần này, tiếp tục theo dòng sự kiện kinh tế toàn cầu, bài viết Kinh tế vĩ mô của Viet Hustler sẽ phân tích cho bạn đọc về những khía cạnh trên.

Disclaimer: Một vài quan điểm dưới đây là quan điểm cá nhân của nhóm tác giả, và không phải là lời khuyên đầu tư!

1- Vì sao đồng JPY lại mất giá quá nhanh trong tuần qua?

Đơn giản vì lo sợ của Nhà đầu tư trên thị trường Forex về sự chênh lệch trong chính sách lãi suất và thái độ giữa 2 Ngân hàng Trung Ương.

Về chính sách lãi suất

• Lãi suất cơ bản (lãi suất Fed) tại Mỹ vẫn đang ở mức rất cao: 5.25% - 5.5%

• Trong khi lãi suất ngắn hạn tại Nhật (BOJ) vẫn đang là 0% - 0.1%.

  • Trong khi lãi suất vay chính là “giá trị” của đồng tiền – điều này có nghĩa giá trị USD vẫn đang cao hơn JPY rất nhiều.

Tuy nhiên, để thị trường phản ứng lớn như vậy, chủ yếu vẫn là thái độ của 2 ngân hàng Trung Ương.

• Trước dữ liệu lạm phát tại Mỹ còn dai dẳng và thị trường lao động còn thắt chặt những tuần qua tại Mỹ – Fed được kỳ vọng sẽ tiếp tục hawkish và duy trì lãi suất cao trong thời gian lâu hơn.

  

• Trong khi tại cuộc họp của BOJ tuần qua, BOJ vẫn giữ nguyên chính sách lãi suất ngắn hạn ở mức 0% - 0.1% + giữ nguyên tốc độ QE so với tháng trước.

  • Trong khi trước đó, với chiến thắng của Rengo trong việc đàm phán tăng lương, các nhà đầu tư đã kỳ vọng BOJ sẽ hawkish hơn thái độ tuần qua.

  

• Sự khác biệt giữa thái độ của 2 ngân hàng Trung Ương khiến nhà đầu tư lo sợ đồng USD sẽ càng mạnh lên so với JPY thời gian tới:

  • Làn sóng bán tháo đồng JPY đã trở lên mạnh mẽ trong tuần qua:

    

• FYI: Sự kiện quan trọng tiếp theo có thể tác động lên đồng Yen là cuộc họp FOMC tháng 5 ngay trong tuần tới (ngày 05/01)!

2- Cơ sở nào cho việc duy trì thái độ “khá dovish” của BOJ?

Khi nhìn vào dự báo triển vọng kinh tế của BOJ sau cuộc họp tuần qua, thái độ “dovish” của BOJ là hoàn toàn có cơ sở:

• BOJ dự đoán kinh tế Nhật sẽ tăng trưởng chậm lại…

• Trong khi lạm phát chưa thực sự “cao một cách bền vững” đối với nền kinh tế vừa trải qua cả thập kỷ giảm phát.

Trong báo cáo triển vọng kinh tế, phần lớn BOJ chỉ nhận xét nền kinh tế hồi phục ở mức trung bình …

• với hầu hết mọi thứ chỉ ở mức trung bình (từ moderate / moderately được lặp lại nhiều lần)

  

• Trong đó có nhiều dấu hiệu kém khả quan như:

  • Sản xuất công nghiệp có chiều hướng đi ngang và giảm gần đây.

  • Xuất khẩu cũng đi ngang

  • Đầu tư vào nhà ở yếu kém - đầu tư công cũng đi ngang

• Điểm khả quan của nền kinh tế Nhật chỉ nằm ở thu nhập của người dân và đầu tư kinh doanh cố định tăng (nhưng vẫn chỉ ở mức trung bình).

• Tuy vậy, lợi nhuận doanh nghiệp và tâm lý kinh doanh đã có khởi sắc.

Opinion: Thật ra, BOJ có thể không cần quá lo lắng, sẽ cần một thời gian để ảnh hưởng của tăng trưởng lương phản ánh rõ ràng lên sự gia tăng nhu cầu của người dân.

• Hiện tại, các chỉ số PMI của Nhật đang có dấu hiệu cải thiện rõ rệt, chứng tỏ nhà sản xuất cũng đang kỳ vọng nhu cầu hàng hóa tăng.

  

• Ngoài ra, hiện tại Tuần lễ Vàng (Golden Week) tại Nhật đã bắt đầu (kéo dài từ 04/22 - 05/06), đây là một cơ hội để thử thách sức chi tiêu của người dân Nhật khi mức lương đã dần tăng.

Đứng từ góc độ hoạch định chính sách, thái độ dovish của BOJ lại hoàn toàn phù hợp khi:

1. Lạm phát ko đáng lo ngại để BOJ phải vội vàng tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát.

   • Thậm chí BOJ còn muốn duy trì mức lạm phát xung quanh 2 - 3% như hiện nay.

2. Ngoài ra, việc tăng lãi suất còn có khả năng khiến nền kinh tế Nhật, chịu áp lực lãi suất cao mà tăng trưởng kém hơn nữa.

3- Vì sao BOJ vẫn chưa can thiệp vào thị trường để bảo vệ đồng JPY như những lần trước?

Một trong những nguyên nhân gây phản ứng mạnh mẽ của thị trường forex sau phiên họp của BOJ là việc:

BOJ không có bất kỳ tuyên bố hay động thái nào để bảo vệ đồng Yen như những đợt đồng Yen mất giá trước đó.

Tuy nhiên, cần phải nói, từ góc độ kinh tế nội địa của Nhật, đồng Yen mất giá như hiện tại có thể không phải điều xấu:

• Nguyên nhân 1: Điều BOJ cần là duy trì lạm phát ở mức của hiện tại — và việc đồng Yen rẻ hơn sẽ khiến giá hàng nhập khẩu vào Nhật trở lên đắt đỏ!

  • Đây chính là một nguồn lạm phát mà BOJ mong muốn — bởi người dân Nhật sử dụng rất nhiều hàng nhập khẩu.

    • Không phải ngẫu nhiên mà giá trị hàng nhập khẩu vào Nhật đạt đỉnh vào đúng thời điểm tháng 10/2022 khi đồng Yen rớt giá và lạm phát trên đà tăng cao.

      

  • FYI: Trong lần can thiệp trước của BOJ vào tháng 10/2022, lạm phát của Nhật khi đó là +3.7% y/y — thì mới tạo áp lực cho BOJ bảo vệ đồng JPY để bình ổn giá nhập khẩu.

    • Nhưng hiện tại, lạm phát của Nhật chỉ có +2.7% y/y — BOJ sẽ muốn duy trì giá hàng nhập khẩu cao để duy trì mức lạm phát này!

      

• Nguyên nhân 2: Đồng JPY thấp sẽ thu hút nhiều khách du lịch đến Nhật, đi kèm với việc gia tăng xuất khẩu cho các doanh nghiệp sản xuất tại Nhật

  => Cả 2 khía cạnh đều có thể tạo ra tăng trưởng cho nền kinh tế vẫn còn khá “moderate” (trung bình - như miêu tả của BOJ) của Nhật.

Dưới góc độ quan hệ kinh tế quốc tế:

Việc BOJ bảo vệ đồng Yen Nhật bằng cách trực tiếp mua vào lượng lớn JPY bằng đồng USD có thể sẽ ảnh hưởng đến đồng USD và Fed trong bối cảnh khủng hoảng hiện nay.

Cho nên:

1- BOJ sẽ cần tham vấn các ngân hàng Trung Ương khác trong nhóm G7 về vấn đề này, hoặc

2- BOJ sẽ không thể mua lượng lớn JPY như hồi tháng 10/2022, mà sẽ cần chia nhỏ và mua từ từ, để tránh tác động quá lớn lên thị trường forex: gây ra một đợt squeeze mạnh với giá trị đồng USD (tăng quá cao rồi giảm đột ngột).

4-Tình huống tiến thoái lưỡng nan của các nhà giao dịch Yen Carry Trade trên thị trường tài chính hiện nay

Đầu tiên, cần khẳng định, thị trường Yen Carry Trade là thị trường khá lớn — dù không có thống kê chính thức cho giá trị của các hoạt động này.

• Một bài báo của Reuter từ năm 2007, giá trị của các giao dịch Yen Carry Trade đã lên đến mức USD 150 tỷ (tính theo giá trị USD thời điểm đó).

  • Lưu ý, khi đó BOJ vẫn chưa hạ lãi suất ngắn hạn về mức âm (năm 2016) hay thực hiện QE ổ ạt (từ năm 2013).

  • Do vậy, tại thời điểm hiện tại, giá trị thị trường Yen Carry Trade sẽ còn lớn hơn con số trên rất nhiều!

  

• Do vậy, khó khăn của các nhà giao dịch Yen Carry Trade sẽ có ảnh hưởng một phần (dù không quá nhiều) lên thị trường tài chính toàn cầu.

Vấn đề của giá trị đồng Yen và giao dịch Yen Carry Trade:

Bản chất của giao dịch Yen Carry Trade:

Nhà đầu tư vay JPY (hiện tại vẫn còn đang có lãi suất thấp) để đầu tư vào các tài sản nước ngoài bằng ngoại tệ (Ví dụ T-bond của Mỹ niêm yết bằng đồng USD).

Tất nhiên ngoài việc phòng ngừa rủi ro của giá trị các khoản đầu tư bằng USD, họ còn phải phòng ngừa rủi ro tỷ giá của đồng Yen (JPY).

• NĐT có thể phòng ngừa một phần rủi ro tỷ giá thông qua các giao dịch hoán đổi trên thị trường Forex (FX Swap).

  • FX Swap tương tự như giao dịch Hoán đổi tiền tệ - Currency Swap mà Viet Hustler từng đề cập trong bài viết trước đây.

  • Tuy nhiên các giao dịch FX Swap cần người tham gia phải ký quỹ:

    Ví dụ: nhà đầu tư thực hiện swap JPY lấy USD thì họ phải ký quỹ một khoản JPY tương ứng với tỷ giá USD hiện hành.

  • Khi giá trị JPY xuống quá thấp, người ký quỹ đồng JPY sẽ phải gửi thêm một khoản tiền JPY để cân bằng với lượng USD họ đã lấy đi (tương tự như margin call cho các giao dịch leverage).

    • Tất nhiên, khi giá trị JPY tăng, người được lợi sẽ là nhà đầu tư, broker sẽ phải tăng thêm tài sản thế chấp/USD vào giao dịch swap đó.

    • Nhưng điều Viet Hustler muốn nhấn mạnh ở đây là trường hợp JPY đang bị mất giá như hiện tại.

Mọi người có thể nói:

Nếu đồng JPY bị mất giá, việc đầu tư thêm từ JPY sang tài sản ngoại tệ (USD) sẽ bất lợi nhưng đổi lại từ USD về JPY lại có lợi

—> Nhà đầu tư có thể thu lại JPY vào lúc này để tiêu dùng tại Nhật hoặc chờ JPY tăng trở lại.

=> Lý thuyết thì là như vậy… nhưng tình hình hiện tại thì lại không như vậy.

Khi đồng JPY rớt giá như kể trên, nhà đầu tư vẫn có thể lựa chọn:

1. ký quỹ thêm JPY, hoặc

2. hủy bỏ giao dịch swap. 

Nhưng tình huống hiện tại, thì họ sẽ lựa chọn phương án 1 do

Các khoản đầu tư bằng đồng USD (hoặc đồng ngoại tệ khác) của họ không dễ dàng rút ra để có lượng USD đủ thanh toán và đóng hợp đồng FX Swap.

• Bởi lẽ khi lãi suất thị trường phương tây đang cao khiến các Trái phiếu đồng USD (hoặc EUR, GBP…) họ mua trước đó đang bị mất giá.

• Nếu bán các tài sản fixed income bằng USD này bây giờ (ví dụ T-bond hoặc T-Notes), họ sẽ phải chịu khoản lỗ trái phiếu lớn hơn.

• Nên họ sẽ lựa chọn đóng thêm khoản tiền JPY vào vị thế FX Swap hiện tại.

Câu hỏi được đặt ra là:

Nếu các nhà đầu tư dùng giao dịch Yen Carry Trade để giao dịch, lúc cần ký quỹ thêm JPY, họ lấy JPY ở đâu?

(Đặc biệt khi có thể họ không phải người Nhật hay không có nguồn thu bằng đồng JPY). 

• Tất nhiên, họ sẽ phải bán ra các tài sản đầu tư ngắn hạn / thanh khoản cao (các khoản hiện không bị mất giá nhiều do rủi ro tỷ giá) ở các thị trường phương Tây – ví dụ như các hợp đồng reverse repos qua đêm (Overnight RRP).

Vậy tại sao các broker không sử dụng đồng JPY mà nhà đầu tư mới ký quỹ thêm để đi đầu tư? 

• Phần lớn họ sẽ không làm vậy — bởi hiện tại các khoản đầu tư JPY đang khá kém hiệu quả (so với USD) và phần lớn các bên môi giới sẽ không tham gia các hoạt động định hướng thị trường.

Do vậy, có thể nói, khoản tiền JPY được ký quỹ thêm là một khoản tiền “chết”, góp phần rút thanh khoản ra khỏi thị trường…

5- Thị trường giao dịch Yen Carry Trade có ảnh hưởng gì lên thị trường tài chính Mỹ?

Câu trả lời chính là:

Tuần qua, khi đồng JPY yếu đi, các nhà giao dịch Yen Carry đã nghĩ ra phương án mới:

• Vay bằng đồng Yen (đang yếu thế) với tỷ giá tốt... và đầu tư vào Vàng (thay vì Trái phiếu Kho Bạc Mỹ) bằng chính đồng JPY.

  • Số lượng giao dịch giao ngay Vàng bằng đồng Yen đã tăng lên cao trong 2 tháng qua.

    

  • Nhu cầu dự trữ vàng của các ngân hàng Trung Ương tăng cao đang khiến vàng giữ được một mức giá trị ổn định (ít nhất đủ để nhà đầu tư chờ cho đồng Yen tăng trở lại). 

  • Và tất nhiên, họ ko phải lo lắng rủi ro tỷ giá….

• Và như Viet Hustler đã đưa tin trong gần 3 tuần qua: Nhu cầu Trái phiếu Kho bạc Mỹ trung và dài hạn đang dần yếu đi!

  

KẾT LUẬN

Có thể thấy rõ ràng ảnh hưởng của việc chênh lệch chính sách giữa 2 ngân hàng Trung Ương lớn lên thị trường forex: Khi Fed càng hawkish - BOJ càng dovish… thì đồng JPY càng mất giá so với đồng USD!

Tuy nhiên, mỗi ngân hàng Trung Ương đều có những mục tiêu chính sách kinh tế của riêng mình, do đó, thị trường forex dậy sóng chỉ là những “cái giá” mà các tổ chức này phải trả để đạt được mục tiêu của mình.

• Về phía BOJ, với mức lạm phát đang ở ngưỡng mà BOJ mong muốn, ngân hàng này chẳng có áp lực gì để phải tăng lãi suất, dừng QE…. hay phải bảo vệ đồng JPY của mình ngay lập tức.

• Bởi lẽ, đồng JPY đang yếu đi có tác động tích cực đến tăng trưởng giá hàng nhập khẩu (để Nhật duy trì lạm phát cao), tăng trưởng du lịch và xuất khẩu (thức đẩy tăng trưởng kinh tế + tăng trưởng mức lương danh nghĩa).

Tuy nhiên, thị trường forex và tài chính dậy sóng khi BOJ không bảo vệ đồng JPY — đơn giản vì vị thế Yen Carry Trade trên thị trường tài chính toàn cầu đang khá lớn. Việc đồng JPY mất giá sẽ khiến các nhà giao dịch này phải ký quỹ thêm khoản JPY để cân bằng vị thế USD-JPY Swap. Họ cũng không muốn bán đi các trái phiếu niêm yết bằng đồng USD — đơn giản vì họ không muốn ghi nhận các khoản lỗ trái phiếu trong thời điểm lợi tức tăng cao hiện nay.

Về phía Mỹ, việc JPY giảm so với đồng USD đang khiến nhu cầu trái phiếu Kho Bạc Mỹ vốn đang yếu nay còn yếu hơn. Nếu JPY vẫn còn tiếp tục rớt giá sâu hơn nữa, có thể BOJ vẫn sẽ phải mua vào JPY bằng đồng USD. Fed có thể cũng cần phối hợp với BOJ để tránh việc BOJ mua vào một lượng JPY quá lớn— tạo ra một đợt squeeze mạnh đối với đồng USD.