CHÍNH TRỊ CHỦ NHẬT: BITCOIN, VÀNG, TRUNG QUỐC VÀ TƯƠNG LAI NƯỚC MỸ - RAY DALIO
- Bẫy thanh khoản và lãi suất âm hoạt động ra sao?
- Có nên vay nợ khi chính phủ in tiền?
- Tại sao Ray Dalio chọn vàng hơn chọn Bitcoin?
- Tương lai của nước Mỹ và cuộc chiến với Trung Quốc sẽ ra sao?
“Trung Đông có dầu, Trung Quốc có đất hiếm.”
— Đặng Tiểu Bình
Nếu phải chọn một hình ảnh cho cuộc tranh giành địa–kinh tế 2025, đó không phải là tàu sân bay hay siêu máy tính. Đó là một chiếc máy pha cà phê: cả thế giới có hạt cà phê (quặng), nhưng Bắc Kinh giữ máy rang–xay, công thức và barista. Ai muốn ly espresso NdPr/Dy/Tb đúng vị đều phải ghé quán Trung Quốc.
Nhìn từ bề mặt, thị trường tưởng như dư dả: giá đất hiếm từng bị “dìm” suốt 2023–2024, nhiều dự án phương Tây lăn bánh, các bài phát biểu trấn an nối nhau. Nhưng bước qua cánh cửa hậu trường, ta thấy điểm yếu chí tử của phương Tây: khâu tách–tinh và nam châm – nơi Trung Quốc nắm ~90% năng lực và ~93% sản lượng. Chỉ cần “vặn van” quota hoặc đổi sang chế độ giấy phép, cả chuỗi AI–EV lập tức khựng lại.
“Ngày giải phóng” 4/2025 của Washington – bức tường thuế quan 25–50% – tưởng sẽ dồn ép đối thủ, nhưng lại chọc trúng tử huyệt midstream của chính Mỹ. MP Materials ngừng gửi quặng sang Trung Quốc, giá NdPr bật vọt: thuế quan gặp khoáng sản, và điểm va chạm là lò tách–tinh.
Vậy câu hỏi đúng không còn là “ai có mỏ?”, mà là: ai nắm bếp luyện và ai viết bảng giá?
Trong bài này, Viethustle đi qua từng lớp của “ván bài khoáng sản”:
Trung Quốc – ông vua hóa–luyện: chiến lược hai tầng (công suất + giá mềm), con dao Damocles quota/licensing treo trên AI–EV–quốc phòng.
Trump 2.0 – Made in America: thuế quan, trợ cấp, buyer-of-last-resort cho NdPr/nam châm, và ý tưởng một “Fed khoáng sản” để giành lại chuẩn giá.
Bắc Mỹ khóa vòng mine-to-magnet: MP, Ramaco, Canada/Saskatchewan, Greenland – mảnh ghép nào là thật, mảnh nào còn là lời hứa.
Đồng minh trong thế kẹp: Nhật (Lynas + urban mining), Úc (Mt Weld/Kalgoorlie), Việt Nam (địa chính trị vàng nhưng thiếu bếp), EU (CRM Act – luật có, mỏ không), và Ukraine – kho báu bị niêm phong.
Bài toán cuối: khi nào phương Tây đủ bếp luyện và chuẩn giá để mỗi cú “vặn van” của Bắc Kinh chỉ còn là gợn sóng, không phải cơn bão.
Bởi ở kỷ nguyên AI–EV, quyền lực không nằm ở mũi khoan, mà nằm ở lò luyện – nơi những hạt bột vô danh hóa thành trái tim nam châm của nền kinh tế số.
